Daily Archives

Επειδή αρκετοί ενδιαφέρθηκαν την ημέρα του μνημόσυνου από που προμηθευτήκαμε τα υπέροχα εδέσματα που προσφέρθηκαν, τους πληροφορούμε ότι διατίθενται στο κατάστημα του συνεπαρχιώτη μας Εμμ. Ζαχαράκη από το Καλάμι:
• ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΕΣ ΚΑΤΟΠΙΝ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ
• ΔΙΟΝΥΣΟΥ 4 ΧΑΛΑΝΔΡΙ
• 210 321 8989 & 694 263 4420

Σεβαστοί πατέρες. Συντοπίτισσες και συντοπίτες. Φίλες και φίλοι

Το χρέος της μνήμης και ο σεβασμός στους προγόνους φέρνει όλους μας εδώ σε ένα λιτό προσκύνημα, σε μια οφειλόμενη απόδοση τιμής σε ανθρώπους που η ιστορία όρισε να ανυψωθούν σε ήρωες. Ο Καζαντζάκης λέει ότι για τον ελεύθερο άνθρωπο δεν υπάρχει διαφυγή από την ευθύνη. Οι πεσόντες που τιμούμε σήμερα μας δίδαξαν τι θα πει ελευθερία. Θα ήμασταν αχάριστοι και επιλήσμονες αν δεν αναλαμβάναμε την ευθύνη της ανάδειξης της θυσίας τους με εκδηλώσεις και επιτάφιους λόγους, που μπορεί, βέβαια, να υπολείπονται σε αξία σε σχέση με τις πράξεις τους, είναι, όμως, συμπλήρωμα τους στην μακραίωνη ελληνική παράδοση. Όσο κι αν είναι λοιπόν οι επέτειοι και τα μνημόσυνα τυπικοί και επαναλαμβανόμενοι θεσμοί, από την εποχή του Θουκυδίδη και του Περικλή καθιερώθηκαν με την επίγνωση ότι ο χρόνος είναι σκληρός με τη μνήμη και ότι όσοι ζούμε και αγαπάμε τον τόπο μας έχουμε χρέος να υπενθυμίζουμε την ιστορία του και να παραδειγματίζουμε μεσω αυτής τα παιδιά μας. Θα τιμούμε, λοιπόν, το ολοκαύτωμα της επαρχίας Βιάννου και των χωριών της Δ. Ιεράπετρας, όσο αναπνέουμε και όσο υπάρχει έστω και ένας Βιαννίτης σ’ αυτόν τον κόσμο.

Η επαρχία Βιάννου είναι μικρός τόπος για να γεννήσει τόσους ήρωες. Όμως αυτό το μικρό κομμάτι της Κρήτης συγκέντρωσε τόσες αρετές και αξίες, τέτοιο πολιτισμό και πνεύμα αυτονομίας που το ανέδειξαν σε εθνικό σύμβολο θυσίας και ελευθερίας, ικανό να σταθεί δίπλα στις κορυφές της ελληνικής ιστορίας από την αρχαιότητα ως σήμερα.
Τα γεγονότα, που συνθέτουν το χρονικό του ολοκαυτώματος, είναι γνωστά σ’ όσους κάθε χρόνο δίνουν το παρόν στο μνημόσυνο του «Διαβάτη». Είναι αναγκαία, ωστόσο, η συνοπτική αναφορά τους, αφού, έστω και ένας άνθρωπος να μην τα έχει ακούσει ή να του διαφεύγει η ουσία τους, πρέπει να αφομοιωθούν ως θεμελιώδη στοιχεία της πατριωτικής συνείδησης.
Στις 29 Μαίου του 1941, ο Στρατηγός Λιναρδάκης (υπεύθυνος των στρατιωτικών μονάδων του Ηρακλείου) συγκέντρωσε τους αξιωματικούς και τα υπολείμματα του στρατού στα Πεζά για τη συνθηκολόγηση μετά τη μάχη της Κρήτης. Εκεί βρισκόταν και ο Έφεδρος Αξιωματικός σε πολεμική διαθεσιμότητα Αλέξανδρος Ραφτόπουλος από την Βιάννο που είχε επιστρατευτεί για την οργάνωση της πολιτοφυλακής. Αυτός και 10 ακόμη νεαροί αξιωματατικοί δηλώνουν στο έκπληκτο Γερμανό αξιωματικό ότι δεν παραδίδουν τα όπλα τους και θα συνεχίσουν τον Αγώνα.
Την ίδια μέρα εκεί στα Πεζά δημιουργείται ο πρώτος αντιστασιακός πυρήνας στην Κρήτη και οι 11 Κρήτες αξιωματικοί ανέλαβαν να συνεχίσουν τις επαφές τους για το συντονισμό της αντίστασης στην Κρήτη και τη στήριξη του λαού και των Συμμαχικών στρατευμάτων που δεν είχαν καταφέρει να φύγουν. Ο Ραφτόπουλος πηγαίνει στη Βιάννο και με ανθρώπους που εμπιστευόταν δημιουργεί πυρήνες σε όλα τα χωριά της, στη Βιάννο με τον Ιλαρχο Ραπτάκη, το Νίκο Κατσαράκη και τον Αγαμέμνωνα, Στον Αγ. Βασίλειο με τον ιατρό Νικόλαο Κονδυλάκη και τον αδελφό του Δημήτρη, δικηγόρο, στον Βαχό, με τον Ηρακλή Πνευματικάκη και τον Γιάννη Αγγελάκη, στα Αμιρά με τον Γιάννη Ραπτάκη και το Ν. Χαλκιαδάκη και στη Σύμη με το Μανώλη Φραγκάκη, δικηγόρο. Αργότερα στις 3. 8.1941 σε συνάντηση στους Φιλίππους υπογράφηκε το πρωτόκολλο για την ίδρυση της 1ης αντιστασιακής οργάνωσης της Κρήτης ΚΕΕΕ (Κεντρική Εθνική Επαναστατική Επιτροπή) και καθορίστηκαν οι στόχοι της και εκλέχθηκε και τυπικά αρχηγός της ο Αλέξανδρος Ραφτόπουλος με συνεργάτη και βοηθό τον κτηνίατρο Σταματουλάκη από την Κάτω Βιάννο.
Παρά τη σύλληψη του Ραφτόπουλου από τους Γερμανούς και την εκτέλεσή του στην Αγυιά Χανίων, στα Λασιθιώτικα βουνά, στα τέλη του 1942, πάνω από τα χωριά της επαρχίας Βιάννου και τα γειτονικά της Ιεράπετρας, έχει ισχυροποιηθεί το αντάρτικο της περιοχής με τους κυνηγημένους, από τους Γερμανούς, Κρητικούς από όλη την Ανατολική Κρήτη. Το αντάρτικο αυτό σώμα αργότερα εξελίχθηκε στη σημαντικότερη αντιστασιακή δύναμη της Κρήτης, καθώς εφοδιαζόταν και τρεφόταν από το ντόπιο πληθυσμό.
Τον Αύγουστο του 1943 οι Γερμανοί εγκατέστησαν ένα φυλάκιο από τρεις στρατιώτες στο χωριό Κάτω Σύμη, στους πρόποδες των Λασιθιώτικων βουνών, στο δρόμο που συνέδεε τα χωριά της επαρχίας Βιάννου με τα αορείτικα λημέρια των ανταρτών.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 διαδόθηκε δήθεν ότι οι Άγγλοι θα έκαναν απόβαση στην Κρήτη και συγκεκριμένα στα νότια παράλια του νομού Ηρακλείου.
Τη νύχτα της 9ης προς τη 10η Σεπτεμβρίου 1943 δύο από τους τρεις στρατιώτες του γερμανικού φυλακίου της Σύμης σκοτώθηκαν από αντάρτες του καπετάνιου Μανώλη Μπαντουβά.
Μετά από αυτήν την πράξη, μεγάλη δύναμη γερμανικού στρατού συγκεντρώθηκε στην Άνω Βιάννο και στις 12 Σεπτεμβρίου ένα μέρος από αυτόν προχώρησε ανατολικά με κατεύθυνση προς την Κάτω Σύμη με είκοσι περίπου ντόπιους ομήρους. Οι αντάρτες ειδοποιήθηκαν αμέσως για τις κινήσεις των Γερμανών. Τέσσερις ομάδες, έπιασαν κατάλληλες θέσεις στην Κάτω Σύμη και στα υψώματα που βρίσκονται στην ανατολική και δυτική πλευρά της κοιλάδας, όπου και χτύπησαν ξαφνικά τους Γερμανούς.
Οι Γερμανοί αιφνιδιάστηκαν, καθώς σκοτώθηκαν αρκετοί με το πρώτο χτύπημα, και άφησαν τους ομήρους, που τους ξέφυγαν, οι οποίοι ενώθηκαν με τους αντάρτες. Η μάχη γενικεύτηκε στην περιοχή μεταξύ Σύμης και Πεύκου και κράτησε ως αργά, οπότε οι αντάρτες αποσύρθηκαν στο βουνό με απώλειες έναν μόνο νεκρό. Θεωρείται η πιο σκληρή μάχη που δόθηκε απέναντι σε οργανωμένο γερμανικό στράτευμα, κατά τη διάρκεια της κρητικής αντίστασης.
Δυστυχώς, μόνο ο ντόπιος και άοπλος πληθυσμός θα πληρώσει το βαρύ τίμημα.
Οι Γερμανοί, μετά από τη μάχη, αφού σκότωσαν όσους άντρες βρήκαν στην Κάτω Σύμη και στον Πεύκο, στις 14 Σεπτέμβρη 1943, ημέρα Τρίτη, έβαλαν φωτιά στα δύο αυτά χωριά και συγχρόνως, κυκλώνοντας τα χωριά της επαρχίας Βαχό, Αμιρά, Κεφαλοβρύσι, Κρεβατά και Αγιο Βασίλειο, σκότωσαν όλους τους άντρες που βρήκαν. Οι εντολές ήταν, άλλωστε σαφείς: Ο Γερμανός στρατηγός, Δ/της Φρουρίου Κρήτης, Μίλερ, σε διαταγή του προς τις στρατιωτικές δυνάμεις που εστάλησαν στη Βιάννο αναφέρει: «Καταστρέψετε την επαρχία Βιάννου, εκτελέσετε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών και όλους όσοι συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας». Κάποιοι φεύγουν, οι πολλοί, όμως, παραμένουν και εκτελούνται. Στα ξημερώματα της 14ης Σεπτεμβρίου, άρχισαν οι ομαδικές εκτελέσεις σε όλα τα χωριά. Το χωριό Αμιρά υπέστη τη μέγιστη ανθρωπιστική καταστροφή: στη θέση Μελιανά εκτελέστηκαν 114 άντρες. Μικρότερος, αλλά σημαντικός ήταν ο αριθμός αυτών που εκτελέστηκαν και στα άλλα χωριά της Βιάννου και της Ιεράπετρας.
Μετά τις εκτελέσεις μέσα στα χωριά, οι Γερμανοί άρχισαν την εκκαθάριση όλης της περιοχής σε πλάτος πέντε χιλιομέτρων από την παραλία, που κηρύχτηκε “νεκρή ζώνη” και σκότωναν σ’ αυτήν χωρίς καμία διάκριση όσους βρίσκανε, άντρες, γυναίκες, ακόμα και μικρά παιδιά.
Οι εκτελεσθέντες από τα παραπάνω χωριά της Βιάννου και της Ιεράπετρας, από 14 μέχρι 16 Σεπτέμβρη του 1943, είναι 401. Κι αν προσθέσουμε σ’ αυτούς, όσους εκτελέστηκαν σε άλλες ημερομηνίες ή άλλες περιοχές στη διάρκεια της Κατοχής, οι νεκροί της επαρχίας Βιάννου και του δυτικού διαμερίσματος της επαρχίας Ιεράπετρας φτάνουν τους 461.
Στις 30 Σεπτεμβρίου διατάχθηκε από τους Γερμανούς να εκκενωθούν τα χωριά Κεφαλοβρύσι, Κρεβατάς, Πεύκος, Σύμη, Καλάμι και Συκολόγος της επαρχίας Βιάννου σε πέντε μέρες. Και από τις 14 Οκτωβρίου, ένα μήνα δηλαδή μετά τις ομαδικές εκτελέσεις, ειδικά συνεργεία Γερμανών άρχισαν να κατεδαφίζουν με δυναμίτες και να πυρπολούν τα χωριά αυτά, που είχαν εκκενωθεί, και η περιοχή τους κηρύχθηκε “νεκρή ζώνη”. Το ίδιο έγινε και στα χωριά της Ιεράπετρας, Μύρτος, Γδόχια, Μουρνιές και στον οικισμό “Καημένου” της Ρίζας, που λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν
Στις 17 του Σεπτέμβρη οι ομαδικές εκτελέσεις σταμάτησαν, μετά και από παρεμβάσεις του Ερυθρού Σταυρού, ενώ στο Γυμνάσιο της Άνω Βιάννου ήταν εκατοντάδες αιχμάλωτοι προς εκτέλεση, οι οποίοι διασώθηκαν την τελευταία στιγμή.
Οι διασωθέντες, οι μαυροφορεμένες χήρες, τα ορφανά βίωσαν ανείπωτα βάσανα και ταλαιπωρίες για την επιβίωσή τους σε έναν ερειπωμένο και καταληστευμένο από τους Γερμανούς ναζιστές τόπο, χωρίς να απωλέσουν ούτε για μια στιγμή την αξιοπρέπεια τους. Θα θυμίσω ότι ο Καζαντζάκης, ως μέλος της επιτροπής καταγραφής ωμοτήτων, κατά την παραμονή του στη Βιάννο και τις επισκέψεις του στα μαρτυρικά χωριά της παρατηρεί για τους χαροκαμένους κατοίκους, κυρίως τις χήρες βιαννίτισσες, ότι περίμενε να δει χέρια απλωμένα και εκκλήσεις για βοήθεια και, αντιθέτως, συνάντησε αξιοπρέπεια και σεβασμό.
Ολοκληρώνοντας, ελπίζω τα λόγια να μη βλάψουν την αλήθεια των ηρώων και των πράξεων τους, όπως έγινε και γίνεται κατά σύστημα τις τελευταίες δεκαετίες στον τόπο μας: η σφαγή του πληθυσμού της Βιάννου δεν προσφέρεται για πολιτική εκμετάλλευση και ανούσια ρητορική. Όλοι γνωρίζουμε ότι μπορούσε και έπρεπε να αποτραπεί, αλλά μάταιη δεν ήταν στον ρου της ιστορίας ενός λαού που δίδαξε την ανθρωπότητα ελευθερία στη ζωή και τον θάνατο. Οι πεσόντες του ολοκαυτώματος της Βιάννου, στην πρόκληση της ιστορικής συγκυρίας και του ύψιστου χρέους, απάντησαν ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ, στον Μίλερ και στον κάθε μεταγενέστερο ή σημερινό θαυμαστή του πως ΟΧΙ δε θα την αφανίσει τη Βιάννο και την κάθε Βιάννο, διαχρονικό σύμβολο ανθρώπινου αγώνα, με όλο το αξιακό, δημοκρατικό και ιστορικό περιεχόμενό της.

Θα ακούγεται εις τους αιώνες των αιώνων

Αδέρφια, σαν θα πάτε στης Βιάννου τα χωριά,
μνήματα μην πατάτε, μην πάρουνε φωθιά.

Στο πνεύμα των ημερών, γράφει ο Στέλιος Μπαρμπαγαδάκης στο f/b:

Το βράδυ της 29ης Μαίου του 1941, ο Στρατηγός Λιναρδάκης (υπεύθυνος των στρατιωτικών μονάδων του Ηρακλείου) συγκέντρωσε τους αξιωματικούς και τα υπολείμματα του στρατού στα Πεζά για τη συνθηκολόγηση. Εκεί βρισκόταν και ο Έφεδρος Αξιωματικός σε πολεμική διαθεσιμότητα Αλέξανδρος Ραφτόπουλος από την Βιάννο που είχε επιστρατευτεί για την οργάνωση της πολιτοφυλακής. Έντεκα νεαροί αξιωματικοί με επικεφαλής τον έφεδρο Ανθυπολοχαγό Αντώνη Φάκαρο δηλώνουν στο έκπληκτο Γερμανό αξιωματικό ότι δεν παραδίδουν τα όπλα τους και θα συνεχίσουν τον Αγώνα.

Την ίδια μέρα εκεί στα Πεζά γίνεται η γνωριμία των Ραφτόπουλο με τον Φάκαρο και τον Φωκέα και δημιουργείται ο πρώτος αντιστασιακός πυρήνας και ανέλαβαν να συνεχίσουν τις επαφές τους για το συντονισμό της αντίστασης στην Κρήτη και την στήριξη του λαού και των Συμμαχικών στρατευμάτων που δεν είχαν καταφέρει να φύγουν. Ο Φάκαρος πήγε στον Τσούτσουρα, και με τη βοήθεια του Γιάννη Κεφαλάκη από τον Αγ. Βασίλειο και του έφεδρου Ανθυπολοχαγού Κουτεντάκη από τα Καστελιανά, δημιούργησε το κρησφύγετο της ομάδας σε μια σπηλιά δυτικά στον Τσούτσουρα. Ο Φωκέας πήγε στα Χανιά που είχε γνωστούς, και ο Ραφτόπουλος στη Βιάννο. Εκεί με ανθρώπους που εμπιστευόταν δημιουργούν πυρήνες σε όλα τα χωριά της.  Ενδεικτικά, στη Βιάννο με τον Ιλαρχο Ραπτάκη, το Νίκο Κατσαράκη και τον Αγαμέμνωνα. Στον Αγ. Βασίλειο με τον ιατρό Νικόλαο Κονδυλάκη (Κοντύλα) και τον αδελφό του Δημήτρη Κονδυλάκη δικηγόρο. Ο πατέρας μου μυήθηκε στη συνέχεια από το Ν. Κονδυλάκη να είναι σύνδεσμος με τον Τσούτσουρα λόγω των συγγενικών σχέσεων που είχε στο Μαριδάκι. Στον Βαχό, με τον Ηρακλή Πνευματικάκη και τον Γιάννη Αγγελάκη, στα Αμιρά με τον Γιάννη Ραπτάκη και το Ν. Χαλκιαδάκη και στη Σύμη με το Μανώλη Φραγκάκη δικηγόρο. Αργότερα στις 3. 8.1941 σε συνάντηση στους Φιλίππους υπογράφηκε το πρωτόκολλο για την ίδρυση της 1ης αντιστασιακής οργάνωσης της Κρήτης ΚΕΕΕ (Κεντρική Εθνική Επαναστατική Επιτροπή) και καθορίστηκαν οι στόχοι της και εκλέχθηκε και τυπικά ο αρχηγός της ο Αλέξανδρος Ραφτόπουλος με συνεργάτη και βοηθό τον κτηνίατρο Σταματουλάκη από την Κάτω Βιάννο. Προκειμένου να ενημερώσουν το συμμαχικό στρατηγείο στην Αλεξάνδρεια και να αποκτήσουν σύνδεση μαζί του και στήριξη, ελλείψει άλλου μέσου επικοινωνίας, αποφάσισαν με μεγάλο ρίσκο να μεταβούν κωπηλατώντας με βάρκα από την Κρήτη στην Αίγυπτο.

Επισκεύασαν μια εγκαταλειμμένη ψαρόβαρκα στο Τσούτσουρα των αδελφών Σπιθάκη, την ονόμασαν ΑΡΓΩ και τη νύχτα της 17ης Σεπτεμβρίου 11 άτομα με επικεφαλής τον Φάκαρο, με μια πρόχειρη πυξίδα και μ΄ένα κομμάτι από σχολικό χάρτη, αναχώρησαν κωπηλατώντας για την Αίγυπτο. Μετά από 4 μέρες τους συνάντησαν συμμαχικά αντιτορπιλικά που τους περισυνέλλεξαν. Η σύνδεση αυτή βοήθησε να στηριχτεί πολύπλευρα ο αγώνας στην Κρήτη αλλά και να φυγαδευτούν τα υπολείμματα των ξένων στρατιωτών που είχαν παραμείνει στο νησί. Οι πυρήνες που δημιουργήθηκαν αρχικά μαζικοποιήθηκαν σε όλα τα χωριά της Κρήτης με τη συμβολή των κομουνιστών, που είχαν δραπετεύσει από τη Φολέγανδρο που τους είχε φυλακίσει το Μεταξικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου και ανέλαβαν να ξανασυστήσουν τις οργανώσεις τους και να τις θέσουν στην υπηρεσία του απελευθερωτικού αγώνα. Πολύ σύντομα από δύο γυναίκες (Τσατσαρωνάκη) προδόθηκε η δραστηριότητα στον Τσούτσουρα και εκτελέστηκαν στην Αγυιά, ο Αλεξανδρος Ραφτόπουλος και ο Γιάννης Κεφαλάκης και αργότερα ο Σταματουλάκης.

Όμως ο λαός συνέχισε την αντίσταση του μέσα από τις οργανώσεις που ακολούθησαν (με ποιο μαζική το ΕΑΜ) και ανέλαβαν να συνεχίσουν αυτό που ξεκίνησαν ο Ραφτόπουλος και οι 11 αξιωματικοί στα Πεζά αρνούμενοι να παραδώσουν τα όπλα τους.

Στην φωτογραφία η ΑΡΓΩ όταν τη συνάντησε το αντιτορπιλικό. Δυστυχώς εγκαταλείφθηκε εκεί, γιατί άλλες ήταν η προτεραιότητες του Αγώνα.

Σαρλ Αζναβούρ (πλήρες όνομα Σαχνούρ Βαγκινάγκ Αζναβουριάν), Γάλλος, αρμενικής καταγωγής, τραγουδιστής, τραγουδοποιός, ηθοποιός, ακτιβιστής, διπλωμάτης και Ιππότης Ταγμάτων. Γνωστός για την μοναδική φωνή τενόρου που διέθετε: καθαρή και δυνατή στις ψηλές νότες, χάλκινη και βαθιά στις χαμηλές νότες. Με μια καριέρα που ξεπερνά τα 70 χρόνια, ηχογράφησε περισσότερα από 1200 τραγούδια τα οποία έχουν ερμηνευθεί σε οκτώ γλώσσες. Τόσο για τον εαυτό του όσο και για άλλους καλλιτέχνες, έγραψε ή συνέγραψε τους στίχους σε περισσότερα από 1000 τραγούδια. Ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς τραγουδιστές της Γαλλίας, με συνεχή παρουσία και παραγωγή στην μουσική βιομηχανία.
Πούλησε 180 εκατομμύρια δίσκους καθ’όλη την διάρκεια της ζωής του και θεωρήθηκε ως ο Φρανκ Σινάτρα της Γαλλίας και ο πιο δημοφιλής Αρμένιος της εποχής του. Το 1998, έλαβε τον τίτλο Ψυχαγωγός της Χρονιάς από το κανάλι CNN και από τους χρήστες του Time Online παγκοσμίως. Αναγνωρίστηκε ως ο καλύτερος ερμηνευτής του αιώνα, λαμβάνοντας σχεδόν το 18% των ψήφων, μαζί με τους Έλβις Πρίσλεϊ και Μπομπ Ντύλαν.
Τραγούδησε για προέδρους, πάπες και την βασιλική οικογένεια αλλά και για εκδηλώσεις με ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Ως απάντηση στον σεισμό που έπληξε την Αρμενία το 1988, ίδρυσε τον φιλανθρωπικό οργανισμό Aznavour for Armenia (Ο Αζναβούρ για την Αρμενία). Πραγματοποίησε την πιο πρόσφατη περιοδεία του το 2014.
Στις 24 Αυγούστου 2017 βραβεύτηκε με το 2.618ό αστέρι στην Λεωφόρο της Δόξας του Χόλυγουντ. Στις 19 Σεπτεμβρίου 2018, η τελευταία συναυλία του πραγματοποιήθηκε στο NHK Hall στην Οσάκα.
Την 1η Οκτωβρίου 2018 ανακοινώθηκε ο θάνατός του, σε ηλικία 94 ετών.
Ήταν ο μοναδικός στον κόσμο καλλιτέχνης που προς τιμή του έχει ανεγερθεί μνημείο, στο οποίο φέρεται ο ανδριάντας του.

Ο Αζναβούρ έγραψε ένα τραγούδι με θέμα την Γενοκτονία των Αρμενίων, που είχε τον τίτλο “Ils sont tombés” (γνωστό στα αγγλικά ως “They fell”).

Ακούστε τον στο La Bohème