Ο Ερατοσθένης γεννήθηκε στην Κυρήνη της σημερινής Λιβύης το 276 π.Χ. και πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 194 π.Χ.. Ήταν μαθηματικός, γεωγράφος και αστρονόμος. Από τα πιο σπουδαία επιτεύγματά του ήταν ότι υπολόγισε για πρώτη φορά το μέγεθος της Γης, ότι κατασκεύασε ένα σύστημα συντεταγμένων με παράλληλους και μεσημβρινούς, και ότι κατασκεύασε ένα χάρτη του κόσμου, όπως τον θεωρούσε.
Νέος πήγε στην φημισμένη για την βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρεια την πρωτεύουσα της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου όπου σπούδασε και εργάστηκε. Από πολύ νεαρή ηλικία ήταν εξαιρετικά ευφυής και αμέσως φάνηκε ότι στη ζωή του θα μπορούσε να καταπιαστεί —επιτυχώς- με οτιδήποτε, από την ποίηση μέχρι τη γεωγραφία. Τον φώναζαν Πένταθλο, παρομοιάζοντας τον με τον αθλητή που συμμετέχει στα πέντε αθλήματα του πένταθλου, για να τονίσουν το εύρος του ταλέντου του. Δεν παντρεύτηκε ποτέ και το 195 π.Χ. ο Ερατοσθένης τυφλώθηκε, ενώ ένα χρόνο αργότερα σε μεγάλη ηλικία λένε ότι πέθανε από εκούσιο υποσιτισμό.
Ο Ερατοσθένης ισχυριζόταν ότι σπούδασε για κάποια χρόνια και στην Αθήνα. Το 236 π.Χ. ορίστηκε από τον Πτολεμαίο τον Γ’ τον Ευεργέτη, ως βιβλιοθηκάριος της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, διαδεχόμενος τον Ζηνόδοτο. Η κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια είχε πάρει τότε τα σκήπτρα από την Αθήνα ως το διανοητικό κέντρο της Μεσογείου, και η βιβλιοθήκη της πόλης ήταν το πιο αξιοσέβαστο πνευματικό ίδρυμα στον κόσμο. Δεν είχε καμία σχέση με τις σημερινές βιβλιοθήκες, όπου αυστηροί βιβλιοθηκονόμοι σφραγίζουν βιβλία και ψιθυρίζουν ο ένας στον άλλο, καθώς επρόκειτο για ένα ζωντανό και συναρπαστικό μέρος, γεμάτο εμπνευσμένους μελετητές και ευφυείς μαθητές.
Έκανε αρκετές σημαντικές συνεισφορές στα Μαθηματικά και ήταν φίλος του Αρχιμήδη. Γύρω στο 225 π.Χ. εφηύρε τον σφαιρικό αστρολάβο, που τον χρησιμοποιούσαν ευρέως μέχρι την εφεύρεση του πλανηταρίου τον 18ο αιώνα. Αναφέρεται από τον Κλεομήδη στο Περί της κυκλικής κινήσεως των ουρανίων σωμάτων ότι είχε υπολογίσει την περιφέρεια της Γης γύρω στο 240 π.Χ. χρησιμοποιώντας το ύψος του Ηλίου κατά την εαρινή ισημερία κοντά στην Αλεξάνδρεια και στη νήσο Ελεφαντίνη, κοντά στη Συήνη (το σημερινό Ασουάν της Αιγύπτου). Επίσης, ο όρος Γεωγραφία αποδίδεται στον Ερατοσθένη.
Εκτός από την ακτίνα της Γης ο Ερατοσθένης προσδιόρισε την καμπυλότητα του ελλειψοειδούς, μέτρησε την απόκλιση του άξονα της Γης με μεγάλη ακρίβεια δίνοντας την τιμή 23° 51′ 15″, κατασκεύασε έναν αστρικό χάρτη που περιείχε 675 αστέρες, πρότεινε την προσθήκη στο ημερολόγιο μίας ημέρας ανά τέσσερα χρόνια και προσπάθησε να συνθέσει μία ιστορία βασισμένη σε ακριβείς ημερομηνίες.
Τα επιτεύγματα του δεν σταματάνε εδώ. Ανέπτυξε μια μέθοδο για την εύρεση πρώτων αριθμών, μικρότερων οποιουδήποτε δεδομένου αριθμού, η οποία, σε παραλλαγή, ακόμη και σήμερα είναι ένα σημαντικό εργαλείο έρευνας στη θεωρία των αριθμών.
Έγραψε κι ένα ποίημα που ονομαζόταν “Ερμής”, όπου περιέγραφε τις αρχές της αστρονομίας σε στίχους!
Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των γραπτών του Ερατοσθένη έχει χαθεί, πολλά σώζονται μέσω των γραπτών σχολιαστών.
Η σφαιρική Γη
Η εποχή του Ερατοσθένη ήταν έτοιμη για επιτεύγματα όπως η μέτρηση των πραγματικών διαμέτρων του Ήλιου, της Σελήνης και της Γης, και των μεταξύ τους αποστάσεων. Αυτές οι μετρήσεις υπήρξαν ορόσημα στην ιστορία της αστρονομίας, αντιπροσωπεύοντας τα πρώτα διστακτικά βήματα στην πορεία της κατανόησης ολόκληρου του σύμπαντος. Ως τέτοιες, αυτές οι μετρήσεις αξίζουν μια πιο λεπτομερή περιγραφή.
Ο Ερατοσθένης σαν πραγματικός επιστήμονας χρησιμοποίησε όχι μόνο τις προηγούμενες γνώσεις για την σφαιρική Γη και τα απαραίτητα μαθηματικά εργαλεία, αλλά σχεδίασε και τα αναγκαία πειράματα.
Η άποψη ότι η Γη ήταν σφαιρική Γη ήταν αποδεκτή στην αρχαία Ελλάδα, το είχαν καταλάβει γιατί έβλεπαν τα πλοία, μετά τον απόπλου, να εξαφανίζονται σιγά σιγά στον ορίζοντα μέχρι που από το λιμάνι φαινόταν μόνο η κορυφή του καταρτιού τους. Κάτι τέτοιο είχε νόημα μόνο αν η επιφάνεια της θάλασσας καμπυλωνόταν. Αν η θάλασσα είχε καμπυλωμένη επιφάνεια, το ίδιο θα έπρεπε να συμβαίνει και με τη Γη, πράγμα που σημαίνει ότι ίσως είναι σφαίρα.
Αυτή η άποψη ενισχύθηκε με την παρατήρηση των εκλείψεων της Σελήνης: κατά την έκλειψη, η Γη έριχνε στη Σελήνη μια σκιά σε σχήμα κυκλικού δίσκου, ακριβώς όπως το σχήμα που θα περιμέναμε από ένα σφαιρικό αντικείμενο. Ίδιας σπουδαιότητας ήταν και το γεγονός ότι όλοι μπορούσαν να δουν ότι η ίδια η Σελήνη ήταν στρογγυλή, γεγονός που υποδείκνυε ότι η σφαίρα ήταν η φυσική κατάσταση ύπαρξης, ενισχύοντας την υπόθεση ότι και η Γη είναι στρογγυλή.
Όλα άρχισαν να αποκτούν νόημα, ακόμη και τα γραπτά του Έλληνα ιστορικού και ταξιδευτή Ηρόδοτου που μιλούσε για ανθρώπους στο μακρινό βορρά οι οποίοι κοιμούνταν τις μισές μέρες του χρόνου. Αν η Γη ήταν σφαιρική, τότε διαφορετικά μέρη της υδρογείου θα φωτίζονταν με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το γεωγραφικό τους πλάτος, γεγονός που εξηγούσε με φυσικό τρόπο έναν πολικό χειμώνα και νύχτες με διάρκεια έξι μηνών.
Η μέτρηση της ακτίνας της Γης
Την εποχή που βρισκόταν στη βιβλιοθήκη, ο Ερατοσθένης πληροφορήθηκε για ένα πηγάδι με εκπληκτικές ιδιότητες, το οποίο βρισκόταν κοντά στην πόλη της Συήνης στη νότια Αίγυπτο, κοντά στο σημερινό Ασουάν. Κάθε χρόνο, το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου —τη μέρα του θερινού ηλιοστασίου- ο Ήλιος καθρεφτιζόταν ολόκληρος μέσα στο πηγάδι και το φώτιζε σε όλο το βάθος του. Ο Ερατοσθένης συμπέρανε ότι για να συμβαίνει κάτι τέτοιο, τη συγκεκριμένη μέρα ο Ήλιος έπρεπε να βρίσκεται ακριβώς πάνω από το πηγάδι, κάτι που ο ίδιος ποτέ δεν είχε παρατηρήσει στη Αλεξάνδρεια, η οποία βρισκόταν αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα βόρεια της Συήνης. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η Συήνη βρίσκεται κοντά στον Τροπικό του Καρκίνου, το πιο βόρειο γεωγραφικό πλάτος από το οποίο ο Ήλιος περνάει κατακόρυφα.
Ο Ερατοσθένης γνώριζε ότι ο λόγος που ο Ήλιος δεν μπορούσε να μεσουρανεί ταυτόχρονα στη Συήνη και στην Αλεξάνδρεια οφειλόταν στην καμπυλότητα του πλανήτη μας και σκέφτηκε να εκμεταλλευτεί το γεγονός προκειμένου να μετρήσει την περιφέρεια της Γης.
Χρησιμοποίησε γεωμετρίες, συμβολισμούς και ερμηνείες που σίγουρα διαφέρουν κάπως από εκείνες των σύγχρονων μεθόδων, όμως έχει ενδιαφέρον να προσεγγίσουμε την εξήγηση του.
Στο σχήμα παράλληλες ακτίνες από τον Ήλιο φτάνουν στη Γη στις 21 Ιουνίου. Ο Ερατοσθένης χρησιμοποίησε τη σκιά που ρίχνει ένα κοντάρι βυθισμένο στο έδαφος της Αλεξάνδρειας για να υπολογίσει την περιφέρεια της Γης. Πραγματοποίησε το πείραμα στις 21 Ιουνίου, την ημέρα του θερινού ηλιοστασίου, όταν η Γη παρουσιάζει τη μέγιστη κλίση της ως προς τον Ήλιο, οπότε οι πόλεις κατά μήκος τον Τροπικού τον Καρκίνου βρίσκονται στην κοντινότερη απόσταση τους από τον Ήλιο. Αυτό σημαίνει άτι ο Ήλιος το μεσημέρι βρισκόταν ακριβώς πάνω από αυτές τις πόλεις.
Τη στιγμή που το ηλιακό φως βυθιζόταν στο πηγάδι της Συήνης, ο Ερατοσθένης έμπηξε στην Αλεξάνδρεια ένα κοντάρι κάθετα στο έδαφος και μέτρησε τη γωνία που σχηματιζόταν ανάμεσα στο κοντάρι και στις ακτίνες του Ήλιου. Είναι αποφασιστικής σημασίας ότι αυτή η γωνία ισοδυναμεί με τη γωνία που σχηματίζεται ανάμεσα σε δύο ακτίνες που συνδέουν το κέντρο της Γης με την Αλεξάνδρεια και τη Συήνη αντίστοιχα. Ο Ερατοσθένης βρήκε ότι η γωνία ήταν 7,2°.
Τώρα, φανταστείτε κάποιον που ξεκινά από τη Συήνη, βαδίζει ευθεία προς την Αλεξάνδρεια και ύστερα συνεχίζει να περπατά μέχρι να διασχίσει όλη τη Γη και να επιστρέψει στη Συήνη. Αυτός ο άνθρωπος θα καλύψει όλη την περιφέρεια της Γης, διανύοντας έναν ολόκληρο κύκλο, δηλαδή 360°. Έτσι, εάν η γωνία Συήνη-κέντρο Γης-Αλεξάνδρεια είναι μόνο 7,2°, τότε η απόσταση μεταξύ των δυο πόλεων είναι το 7,2/360 ή το 1/50 της περιφέρειας της Γης.
Η Αλεξάνδρεια δεν βρίσκεται ακριβώς βόρεια της Συήνης γι αυτό υπάρχει και ένα μικρό λάθος στη μέτρηση. Επίσης, η Συήνη δεν βρίσκεται ακριβώς στον Τροπικό του Καρκίνου αλλά 55 km πιο βόρεια. Και τέλος η γωνιακή διαφορά είναι 7o 5′
Ακολούθως το μόνο που χρειαζόταν ήταν η απόσταση της Συήνης από την Αλεξάνδρεια. Ο Ερατοσθένης μέτρησε αυτήν την απόσταση, χρησιμοποιώντας ένα είδος οδομέτρου με γρανάζια και την βρήκε ίση με 5040 στάδια. Επομένως η περιφέρεια της Γης είναι 5040.50 = 252.000 στάδια. Αυτή είναι η μεσημβρινή περιφέρεια, αλλά δεχόμενοι τη Γη σαν μια σφαίρα, θα ισούται και με την Ισημερινή περιφέρεια. Πόσο όμως είναι το ένα στάδιο; Το στάδιο ήταν ίσο με 159 μέτρα (άλλοι λένε 157 μέτρα), κατά την Ελληνιστική εποχή στην Αίγυπτο (το στάδιο διέφερε από περιοχή σε περιοχή, αλλά και από εποχή σε εποχή). Άρα η περιφέρεια της Γης σε μέτρα είναι 40.068.000 μέτρα. Η πραγματική Ισημερινή ακτίνα της Γης είναι 12.756 Κm, με αποτέλεσμα η περιφέρεια να ισούται περίπου με 40.074.156 μέτρα. Το σφάλμα που έκανε ο Ερατοσθένης είναι απειροελάχιστο (φτάνει το 0,02 %). Βέβαια στην πραγματικότητα ο Ερατοσθένης υπολόγισε την μεσημβρινή περιφέρεια, η οποία σήμερα υπολογίζεται σε 39.942.209 μέτρα. Έτσι το σφάλμα ανέρχεται περίπου στο 0,3 %. Εκπληκτικά μικρό για εκείνη την εποχή, όπου δεν υπήρχαν οι υπολογιστές και τα Laser.
Ένα άλλο εξαιρετικό γεγονός είναι ότι η μέτρηση στηρίζεται στην κατ’ εκτίμηση μέση ταχύτητα ενός καραβανιού από καμήλες. Ακόμα, παρά όλες αυτά τα μειονεκτήματα, η μέθοδος του ακόμα προκαλεί το θαυμασμό. Ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε περίπου στο 250 π.Χ., και η Γη επιτέλους είχε ένα σωστό μέγεθος.
Ας σημειωθεί ότι την πληροφορία για την μέτρηση της περιφέρειας της Γης από τον Ερατοσθένη την πήραμε από τον γεωγράφο Στράβωνα, ο οποίος γράφει ακριβώς: “όντως δε κατ’ Ερατοσθένη του ισημερινού κύκλου σταδίων μυριάδων πέντε και είκοσι και δισχιλίων”. Μία μυριάδα ισούται με 10.000. Για αυτό λέμε εκατομμύριο, δηλαδή 100 μυριάδες. Έτσι 100.10.000 = 1.000.000. Ο αριθμός που σχηματίζεται από τα αναφερόμενα του Στράβωνος είναι 252.000 στάδια.
Αν η ακρίβεια του Ερατοσθένη είχε απόκλιση 0.3% ή 1% δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το σημαντικό είναι ότι ο Ερατοσθένης βρήκε πώς να εκτιμήσει επιστημονικά το μέγεθος της Γης. Οποιαδήποτε ανακρίβεια ήταν απλώς αποτέλεσμα μιας κακής γωνιακής μέτρησης, ενός λάθους στην απόσταση μεταξύ Συήνης και Αλεξάνδρειας (η απόσταση δεν είναι 800 χιλιόμετρα αλλά 729), της ώρας του μεσημεριού στο θερινό ηλιοστάσιο, και του γεγονότος ότι η Αλεξάνδρεια δεν βρισκόταν ακριβώς βόρεια της Συήνης (δηλαδή δεν είναι στον ίδιο μεσημβρινό αλλά απέχουν 3ο περίπου).
Πριν από τον Ερατοσθένη κανείς δεν γνώριζε αν η περιφέρεια της Γης ήταν 4.000 ή 4.000.000.000 χιλιόμετρα, και έτσι η προσέγγιση της τιμής στα 40.000 χιλιόμετρα ήταν τεράστιο επίτευγμα. Αποδείχτηκε ότι το μόνο που χρειαζόταν για να μετρηθεί ο πλανήτης ήταν ένας άνθρωπος με ένα κοντάρι και ένα μυαλό. Με άλλα λόγια, αν βρεθούν μαζί μια διάνοια και μια πειραματική διάταξη, σχεδόν τα πάντα είναι εφικτά.
Μέτρηση της ακτίνας της Σελήνης και της απόστασης της
Ο Ερατοσθένης μπορούσε πλέον να υπολογίσει το μέγεθος της Σελήνης και του Ήλιου καθώς και τις αποστάσεις τους από τη Γη. Το μεγαλύτερο μέρος των προκαταρκτικών εργασιών είχε γίνει από προγενέστερους φυσικούς φιλοσόφους, αλλά οι υπολογισμοί τους δεν ήταν πλήρεις μέχρι να βρεθεί το μέγεθος της Γης. Τώρα πλέον ο Ερατοσθένης διέθετε την τιμή που έλειπε δηλαδή τη διάμετρο της Γης περίπου 12.700 χιλιόμετρα.
Πώς θα μπορούσε κάποιος να μετρήσει την απόσταση από τη Γη ως το φεγγάρι; Ένας που θα ήξερε ευκλείδια γεωμετρία θα μετρούσε τη γωνία έως το φεγγάρι από δύο πόλεις που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση, την ίδια στιγμή, και να φτιάξει ένα όμοιο τρίγωνο. Όπως ακριβώς μέτρησε ο Θαλής την απόσταση ενός πλοίου μέσα στη θάλασσα. Δυστυχώς, η γωνία από δύο σημεία με διαφορά μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων ήταν πολύ μικρή για να υπολογιστεί με ακρίβεια, με τις υπάρχουσες τεχνικές εκείνης της εποχής. Έτσι, η μέθοδος αυτή δεν μπορούσε να δουλέψει.
Παρόλα αυτά, ο Ερατοσθένης βρήκε με έξυπνο τρόπο την απόσταση μέχρι τη Σελήνη, παρατηρώντας προσεκτικά μια σεληνιακή έκλειψη, που συμβαίνει όταν η Γη εμποδίζει τις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν ως το φεγγάρι.
Για την καλύτερη οπτικοποίηση της σεληνιακής έκλειψης, φανταστείτε ότι κρατάτε ένα νόμισμα (διαμέτρου περίπου μια ίντσα ή 2,54 εκατοστά) σε απόσταση, όπου αυτό μόλις να μπλοκάρει τις ακτίνες του ήλιου από το μάτι σας (φυσικά δεν θα πρέπει να το δοκιμάσετε μπορεί να καταστρέψετε το μάτι σας!). Μπορείτε να το δοκιμάσετε με την πανσέληνο, η οποία τυχαίνει να έχει το ίδιο φαινόμενο μέγεθος στον ουρανό, με τον ήλιο. Αποδεικνύεται ότι η σωστή απόσταση για να το κρύψουμε είναι περίπου 274 εκατοστά. Εάν το νόμισμα είναι πιο μακριά από αυτή την απόσταση, δεν είναι αρκετά μεγάλο για να μπλοκάρει όλο το ηλιακό φως. Αν είναι πιο κοντά από 274 εκατοστά, θα μπλοκάρει εντελώς το ηλιακό φως από κάποια μικρή κυκλική περιοχή, η οποία σταδιακά αυξάνει σε μέγεθος κινούμενο προς την κατεύθυνση του νομίσματος. Έτσι το μέρος του χώρου, όπου το ηλιακό φως “μπλοκάρει” εντελώς είναι ένας κώνος, (όπως ένα χωνάκι παγωτού), με την άκρη του να είναι 274 εκατοστά πίσω από το νόμισμα (δηλαδή το μήκος όλου του κώνου είναι 274 εκατοστά). Φυσικά, υπάρχει μια πλήρως σκιασμένη περιοχή και μια παρασκιά αλλά δεν ασχολούμαστε με την παρασκιά.
Για να το καταλάβετε καλύτερα φανταστείτε πως είστε έξω στο διάστημα, σε κάποια απόσταση από τη Γη, εξετάζοντας τη γήινη σκιά που δημιουργείται από τον ήλιο. (η Γη παίζει το ρόλο του νομίσματος που εμποδίζει τις ακτίνες του Ήλιου). Προφανώς, η σκιά της Γης πρέπει να είναι κωνική, ακριβώς όπως συνέβαινε και με τον κώνο του νομίσματος προηγουμένως. Και πρέπει επίσης να είναι όμοια με τον κώνο του νομίσματος.
Τι σημαίνει αυτό από μαθηματική σκοπιά; Ότι όλη η σκιά της Γης θα πρέπει να είναι 108 φορές τη διάμετρο της Γης! (το 108 είναι το πηλίκο του 274 με τη διάμετρο του νομίσματος 2.54). Αυτό συμβαίνει διότι η άκρη του μεγάλου κώνου είναι το πιο μακρινό σημείο όπου η Γη μπορεί να μπλοκάρει όλες τις ηλιακές ακτίνες, και ο λόγος της απόστασης της Σελήνης προς τη διάμετρο της Σελήνης είναι ίσος με τον λόγο των 274 εκατοστών (η απόσταση που κρύψαμε το φως) με τη διάμετρο του νομίσματος. Πολλαπλασιάζοντας 108 φορές τη διάμετρο της Γης βρίσκουμε την απόσταση μέχρι τη Σελήνη. Ο Ερατοσθένης έδειξε ότι η διάμετρος της Γης ήταν σχεδόν 12.700 χιλιόμετρα, άρα και το μήκος του κώνου της σκιάς που δημιουργούσε η Γη ήταν περίπου (12.700*108=) 1.380.000 χιλιόμετρα!!!
Η Σελήνη εισέρχεται στην σκιά της Γης (στα δεξιά μας) σε μια έκλειψη. Αφού παρατήρησαν ότι EF=2.5 * ED κατάλαβαν με τη βοήθεια των ομοίων τριγώνων FAE και DCE ότι AE=2.5 * EC και από αυτό ότι AC=3.5 * EC. Γνωρίζοντας από πριν ότι το μήκος του κώνου AC είναι 108 * BC (όπου BC είναι η διάμετρος της Γης 12700 χλμ), συμπέραναν από τα όμοια τρίγωνα ότι AC είναι 3,5 φορές η EC ή ότι η απόσταση της Σελήνης είναι 395.000 χιλιόμετρα περίπου. Επίσης, η διάμετρος της Σελήνης ήταν (1/4 * 12.700) χιλιόμετρα, ή σχεδόν 3.200 χιλιόμετρα.
Τώρα, κατά τη διάρκεια μιας ολικής σεληνιακής έκλειψης η Σελήνη κινείται για κάποιο χρόνο μέσα στην σκοτεινή περιοχή του κώνου (πάνω σχήμα). Ακόμα και όταν το φεγγάρι είναι εντελώς μέσα στην σκιά, μπορεί ακόμη να το δούμε αμυδρά, επειδή κάποιο λιγοστό φως σκεδάζεται από τη γήινη ατμόσφαιρα. Παρατηρώντας το φεγγάρι προσεκτικά κατά την έκλειψη, και βλέποντας πώς πέφτει πάνω του η γήινη σκιά, αστρονόμοι σαν τον Αρίσταρχο διαπίστωσαν ότι η διάμετρος της κωνικής σκιάς της Γης ως την Σελήνη (δηλαδή η EF), ήταν περίπου 2,5 φορές η διάμετρος του φεγγαριού (ED).
Σημείωση: Ο Ερατοσθένης είχε βρει με ακρίβεια το μέγεθος της Γης (μια σφαίρα με διάμετρο περίπου 12.700 χιλιόμετρα) και ως εκ τούτου, ήξερε και το μέγεθος της γήινης κωνικής σκιάς (108 φορές το μήκος των 12.700 χιλιομέτρων). Ήξερε ότι όταν το φεγγάρι πέρναγε μέσα από τη σκιά, η διάμετρος της σκιάς στην θέση που ήταν η Σελήνη, ήταν δυόμισι φορές η διάμετρος της Σελήνης.
Κι αυτές οι πληροφορίες του ήταν αρκετές για να καταλάβει πόσο μακριά ήταν το φεγγάρι;
Λοιπόν, κατάλαβε ότι το φεγγάρι είναι πιο κοντά από 1.380.000 χιλιόμετρα (το γινόμενο 12.700*108), άλλως το φεγγάρι δεν θα διέρχονταν καθόλου από τη γήινη σκιά. Μήπως όμως η Σελήνη ήταν μεν στην απόσταση των 1.380.000 χιλιομέτρων (στην κορυφή του κώνου), αλλά ήταν πολύ πιο μικρή σαν σημείο; Ωστόσο, ένα τέτοιο μικρό φεγγάρι σαν σημείο, δεν θα μπορούσε ποτέ να προκαλέσει μια ηλιακή έκλειψη. Στην πραγματικότητα, οι Έλληνες γνώριζαν καλά ότι το φεγγάρι έχει το ίδιο φαινόμενο μέγεθος στον ουρανό με τον ήλιο. Κι αυτό είναι ένα κρίσιμο επιπλέον γεγονός που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό της απόστασης της Σελήνης από τη Γη.
Εν συνεχεία, το γεγονός ότι η Σελήνη και ο Ήλιος έχουν το ίδιο φαινόμενο μέγεθος στον ουρανό αυτό σημαίνει ότι η γωνία ECD είναι η ίδια με τη γωνία EAF. Παρατηρήστε τώρα ότι το μήκος FE είναι η διάμετρος της γήινης σκιάς στην απόσταση που είναι η Σελήνη, όπως και το μήκος ED είναι η διάμετρος της Σελήνης. Είδαμε πριν ότι από παρατηρήσεις της σεληνιακής έκλειψης η αναλογία των FE να ED ήταν 2,5 προς 1, και γι αυτό από τα όμοια ισοσκελή τρίγωνα FAE και DCE, βλέπουμε ότι η ΑΕ είναι 2,5 φορές όσο η EC, ή ότι η AC είναι 3,5 φορές την EC. Από πριν είδαμε ότι το μήκος της κωνικής σκιάς AC είναι 1.380.000, επομένως η απόσταση της Σελήνης ΑΕ είναι 1.380.000:3.5 = 395.000 χιλιόμετρα περίπου!!!. Η μεγαλύτερη πηγή σφαλμάτων είναι πιθανά η εκτίμηση της αναλογίας του μεγέθους της Σελήνης με το μήκος της σκιάς σε αυτό το σημείο 2.5.
Μέτρηση της ακτίνας του Ήλιου και της απόστασης του
Κατόπιν, χάρη σε μια υπόθεση του Αναξαγόρα από τις Κλαζομενές, και μιας ευφυούς συλλογιστικής του Αρίσταρχου από τη Σάμο, ο Ερατοσθένης μπόρεσε να υπολογίσει το μέγεθος του Ήλιου καθώς και την απόσταση του από εμάς.
Μπορούμε να υπολογίσουμε το μέγεθος του Ήλιου, εφόσον γνωρίζουμε την απόσταση του από τη Γη. Μια προσέγγιση είναι να χρησιμοποιήσουμε μια ολική έκλειψη Ηλίου και τη γνώση μας για τη διάμετρο και την απόσταση της Σελήνης από τη Γη. Μια ολική ηλιακή έκλειψη είναι ορατή μόνο από μικρό τμήμα της επιφάνειας της Γης οποιαδήποτε χρονική στιγμή, διότι ο Ήλιος και η Σελήνη εμφανίζουν σχεδόν το ίδιο μέγεθος έτσι όπως φαίνονται από τη Γη (αφού καλύπτει το ένα σώμα το άλλο θα έχουν και το ίδιο φαινόμενο μέγεθος). Αυτό το διάγραμμα (δεν είναι υπό κλίμακα) δείχνει ότι ο παρατηρητής, όταν βλέπει την έκλειψη από τη Γη, βρίσκεται στην κορυφή δύο όμοιων τριγώνων. Το πρώτο τρίγωνο εκτείνεται μέχρι τη Σελήνη και το δεύτερο μέχρι τον Ήλιο. Αφού γνωρίζουμε τις αποστάσεις της Σελήνης και του Ήλιου από τη Γη, καθώς και τη διάμετρο της Σελήνης, μπορούμε να υπολογίσουμε τη διάμετρο του Ήλιου.
Το πόσο μακριά είναι ο Ήλιος ήταν μια ακόμα δύσκολη ερώτηση για τους Έλληνες αστρονόμους. Βρήκαν όμως μια πολύ έξυπνη μέθοδο να μετρήσουν την απόσταση του ήλιου, αλλά αποδείχθηκε όχι και τόσο ακριβής δεδομένου ότι δεν μπορούσαν να μετρήσουν με σημαντική ακρίβεια την γωνία α στο παρακάτω σχήμα. Ακόμα, έμαθαν από αυτήν την προσέγγιση ότι ο ήλιος ήταν πολύ πιο πέρα από το φεγγάρι, και συνεπώς, δεδομένου ότι έχει το ίδιο φαινόμενο μέγεθος, πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερος και από το φεγγάρι και από τη Γη.
Η ιδέα τους για τη μέτρηση της απόστασης του ήλιου ήταν πολύ απλή σε γενικές γραμμές. Ήξεραν, φυσικά, ότι το φεγγάρι αντανακλούσε το φως του ήλιου και δεν είχε δικό του. Επομένως, σκέφτηκαν, την ημέρα που το φεγγάρι είναι το μισό του πλήρους φεγγαριού, η γραμμή από το φεγγάρι έως τον ήλιο πρέπει να είναι ακριβώς κάθετη στη γραμμή από το φεγγάρι έως τον παρατηρητή (δείτε το παρακάτω σχήμα). Έτσι, εάν ένας παρατηρητής στη γη, στην παρατήρηση ενός μισού φεγγαριού στο φως της ημέρας, μετρά προσεκτικά τη γωνία μεταξύ της κατεύθυνσης του φεγγαριού και της κατεύθυνσης του ήλιου, δηλαδή η γωνία α στο παρακάτω σχήμα, πρέπει να είναι σε θέση να κατασκευάσει ένα μακρύ-μακρύ λεπτό τρίγωνο, με τη βάση να είναι η γραμμή Γη-Σελήνης, που έχει μια γωνία 90 βαθμών από τη μία πλευρά και την α στην άλλη, και να βρει έτσι το λόγο της απόστασης του ήλιου προς την απόσταση του φεγγαριού.
Το πρόβλημα σε αυτήν την προσέγγιση είναι ότι η γωνία α αποδεικνύεται στην πραγματικότητα πως ισούται με την εξής διαφορά: 90 μοίρες μείον το 1/6 της μιας μοίρας, πάρα πολύ μικρή φυσικά για να μετρηθεί ακριβώς. Η πρώτη προσπάθεια έγινε από τον Αρίσταρχο, ο οποίος υπολόγισε τη γωνία αυτή λανθασμένα 3 μοίρες. Αυτή η γωνία θα έδινε μια απόσταση ως τον ήλιο μόνο 8 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Εντούτοις, έστω και αν ο Αρίσταρχος έβγαλε τόσο μικρή την απόσταση Γης – Ήλιου έδειξε ότι ο ήλιος ήταν πολύ μεγαλύτερος από τη Γη. Και μάλλον αυτό ήταν που έκανε τον Αρίσταρχο να προτείνει ότι ο ήλιος, κι όχι η Γη, ήταν στο κέντρο του Κόσμου. Αργότερα έγιναν νέες καλύτερες μετρήσεις από άλλους Έλληνες, που βρήκαν την απόσταση του Ήλιου από τη Γη να είναι η μισή της σωστής απόστασης, 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα.
Η επιστήμη στην Αρχαία Ελλάδα
Τα εκπληκτικά επιτεύγματα του Ερατοσθένη, του Αρίσταρχου και του Αναξαγόρα αντικατοπτρίζουν την πρόοδο της επιστημονικής σκέψης στην αρχαία Ελλάδα, διότι οι μετρήσεις τους για το σύμπαν βασίστηκαν στη λογική, τα μαθηματικά, την παρατήρηση και τη μέτρηση. Όμως, αυτό που έκαναν οι Έλληνες κι αξίζουν τα εύσημα μας είναι ότι ήταν οι πρώτοι στην αρχαία εποχή που έθεσαν τα θεμέλια της επιστήμης.
Γιατί ναι μεν οι Βαβυλώνιοι ήταν σπουδαίοι πρακτικοί αστρονόμοι και έκαναν χιλιάδες λεπτομερείς παρατηρήσεις για πρώτη φορά στον κόσμο, αλλά οι ιστορικοί της επιστήμης συμφωνούν ότι οι Βαβυλώνιοι δεν ήταν πραγματικοί επιστήμονες διότι ήταν ικανοποιημένοι με ένα σύμπαν που όριζαν τη μοίρα του οι Θεοί και το εξηγούσαν με μύθους. Σε κάθε περίπτωση, η συλλογή εκατοντάδων μετρήσεων και η καταγραφή ατέλειωτων αστρικών και πλανητικών θέσεων ήταν κάτι το τετριμμένο σε σύγκριση με τη γνήσια επιστήμη, η οποία τρέφει τη λαμπρή φιλοδοξία να εξηγήσει τέτοιες παρατηρήσεις κατανοώντας τη θεμελιακή φύση του σύμπαντος. Όπως σωστά δήλωσε ο γάλλος μαθηματικός και φιλόσοφος της επιστήμης Ανρί Πουανκαρέ:
«Η επιστήμη οικοδομείται με γεγονότα, όπως ένα σπίτι οικοδομείται με πέτρες. Όμως, μια συλλογή γεγονότων δεν αποτελεί επιστήμη, όπως ένας σωρός από πέτρες δεν αποτελεί σπίτι».
Επίσης, ούτε οι Αιγύπτιοι δεν ήταν επιστήμονες. Η Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπος που κατασκευάστηκε δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τον Παρθενώνα, από τους Αιγυπτίους, έδειξε ότι ήταν πολύ πιο προηγμένοι από τους Έλληνες σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη μηχανικών ζυγών, καλλυντικών, μελάνης, ξύλινων κλείθρων, κεριών και πολλών άλλων εφευρέσεων. Ωστόσο, όλα αυτά τα παραδείγματα είναι τεχνολογικά επιτεύγματα και όχι επιστήμη. Η τεχνολογία είναι μια πρακτική δραστηριότητα, όπως αποδεικνύεται από τα αιγυπτιακά έργα, τα οποία εξυπηρετούσαν επιθανάτιες τελετουργίες, εμπόριο, καλλωπισμό, γραφή, προστασία και φωτισμό. Συνοπτικά, η τεχνολογία διευκολύνει τη ζωή (και το θάνατο), ενώ η επιστήμη είναι απλώς μια προσπάθεια για την κατανόηση του κόσμου. Οι επιστήμονες ωθούνται από την περιέργεια παρά από τις ανέσεις και τη χρησιμότητα.
Παρ’ ότι οι επιστήμονες και οι τεχνολόγοι έχουν πολύ διαφορετικούς στόχους, συχνά νομίζουμε ότι η επιστήμη και η τεχνολογία είναι το ίδιο πράγμα, ίσως γιατί οι επιστημονικές ανακαλύψεις συχνά οδηγούν σε τεχνολογικές επαναστάσεις. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες ξόδεψαν δεκαετίες ολόκληρες για ανακαλύψεις που σχετίζονται με τον ηλεκτρισμό, τον οποίο κατόπιν χρησιμοποίησαν οι τεχνολόγοι για να εφεύρουν τους ηλεκτρικούς λαμπτήρες και ένα σωρό άλλες διατάξεις. Ωστόσο, στην αρχαία εποχή η τεχνολογία αναπτυσσόταν χωρίς τη βοήθεια της επιστήμης, έτσι οι Αιγύπτιοι υπήρξαν επιτυχημένοι τεχνολόγοι χωρίς να έχουν καμία επιστημονική αντίληψη. Όταν έφτιαχναν μπίρα, ενδιαφέρονταν για τις τεχνολογικές μεθόδους και τα αποτελέσματα, αλλά όχι για το πώς και το γιατί κάποιο υλικό μετατρέπεται σε άλλο. Δεν διέθεταν καμία ιδέα για τους χημικούς ή βιοχημικούς μηχανισμούς που πραγματοποιούνταν.
Άρα, οι Αιγύπτιοι ήταν τεχνολόγοι και όχι επιστήμονες, ενώ ο Ερατοσθένης και οι συνεργάτες του ήταν επιστήμονες και όχι τεχνολόγοι. Οι επινοήσεις των ελλήνων επιστημόνων ήταν πανομοιότυπες με εκείνες που περιέγραψε δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα ο Ανρί Πουανκαρέ:
Όταν ο επιστήμονας μελετά τη φύση, δεν αποσκοπεί στη χρησιμότητα. Τη μελετά επειδή τον ευχαριστεί, και η ευχαρίστηση προκύπτει επειδή η φύση είναι όμορφη. Αν η φύση δεν ήταν όμορφη, δεν θα είχε αξία να τη γνωρίσουμε, και σ’ αυτή την περίπτωση δεν θα άξιζε να ζούμε. Βέβαια, δεν αναφέρομαι στην ομορφιά που γίνεται αντιληπτή με τις αισθήσεις μας, την ομορφιά της υψηλής ποιότητας και της εμφάνισης’ δεν υποτιμώ αυτού του είδους την ομορφιά, κάθε άλλο, όμως δεν έχει καμία σχέση με την επιστήμη. Εννοώ εκείνη τη βαθύτερη ομορφιά που αναβλύζει από την αρμονία των πραγμάτων, την οποία μόνο μια γνήσια διάνοια μπορεί να συλλάβει.
Συμπέρασμα
Συνοψίζοντας, οι Έλληνες έδειξαν ότι η γνώση της διαμέτρου του Ήλιου εξαρτάται από τη γνώση της απόστασης του από μας, η οποία εξαρτάται από τη γνώση της απόστασης της Σελήνης από τη Γη, η οποία εξαρτάται από τη γνώση της διαμέτρου της Σελήνης, η οποία εξαρτάται από τη γνώση της διαμέτρου της Γης, και αυτή ήταν η μεγάλη ανακάλυψη του Ερατοσθένη. Αυτά τα βήματα γνώσης αποστάσεων και διαμέτρων πραγματοποιήθηκαν:
α) επειδή αξιοποιήθηκε ένα πηγάδι στον Τροπικό του Καρκίνου,
β) επειδή μελετήθηκε η σκιά που ρίχνει η Γη στη Σελήνη και το γεγονός ότι ο Ήλιος, η Γη και η Σελήνη σχηματίζουν ένα ορθογώνιο τρίγωνο όταν η Σελήνη βρίσκεται σε μισή φάση, και
γ) επειδή αναλύθηκε η παρατήρηση ότι η Σελήνη καλύπτει πλήρως τον Ήλιο στη διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης.
Αν κάνουμε μερικές υποθέσεις, όπως ότι το σεληνιακό φως δεν είναι τίποτε περισσότερο από ανακλώμενο ηλιακό φως, έχουμε σχηματοποιήσει την επιστημονική λογική. Αυτή η αρχιτεκτονική της επιστημονικής λογικής διαθέτει μια εγγενή ομορφιά, η οποία αναδύεται από τον τρόπο που εναρμονίζονται διάφορα επιχειρήματα και αλληλοσυνδέονται αρκετές μετρήσεις, καθώς και τον τρόπο που ξαφνικά εισάγονται διαφορετικές θεωρίες για να ενισχύσουν το οικοδόμημα.
Έχοντας ολοκληρώσει την αρχική φάση των μετρήσεων τους, οι αστρονόμοι της αρχαίας Ελλάδας ήταν πλέον έτοιμοι να εξετάσουν τις κινήσεις του Ήλιου, της Σελήνης και των πλανητών. Ήταν έτοιμοι να δημιουργήσουν ένα δυναμικό μοντέλο του σύμπαντος σε μια προσπάθεια να διακρίνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ουράνιων σωμάτων. Αυτό έμελλε να είναι το επόμενο βήμα στην πορεία μιας βαθύτερης κατανόησης του σύμπαντος.
Η σημερινή εικόνα της οδού 25ης Αυγούστου Η Πύλη του Μόλου, όπως ήταν λίγο πριν από τη σφαγή του 1898
ΟΔΟΣ ΜΑΡΤΥΡΩΝ 25ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Η οδός 25ης Αυγούστου ενώνει το κέντρο της πόλης του Ηρακλείου με το λιμάνι. Είναι ο πεζόδρομος που ξεκινά από την πλατεία των Λιονταριών και κατηφορίζει προς τη θάλασσα. Ο δρόμος αυτός ήταν ανέκαθεν εμπορικός και έπαιζε σημαντικό ρόλο τόσο την περίοδο της Ενετοκρατίας όσο και στην Τουρκοκρατία. Οι Βενετοί τον ονόμαζαν Ruga Maistra (= κύριος δρόμος). Εκεί γινόταν la processione del Corpus Domini, μια λιτανεία των καθολικών για την Αγία Δωρεά. Εκεί δέσποζε επίσης η γνωστή Λότζια των Βενετών αρχόντων. Στο τέλος αυτού του δρόμου υπήρχε η Πύλη του Μόλου, που συνέδεε το εντός των τειχών Ηράκλειο με το λιμάνι. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας ο δρόμος μετονομάστηκε σε Βεζίρ Τσαρσί από το Βεζίρ Τζαμί, το ναό του Αγίου Τίτου δηλαδή που είναι χτισμένος πάνω στην οδό αυτή και είχε μετατραπεί τότε σε τζαμί. Στην ύστερη Τουρκοκρατία πολλά αρχοντικά πλουσίων χριστιανών αλλά και προξενεία ξένων χωρών βρίσκονταν σε αυτόν το δρόμο. Σχεδόν όλα όμως καταστράφηκαν στη διάρκεια των σφαγών και της πυρκαγιάς του Αυγούστου του 1898,στην οποία θα αναφερθούμε παρακάτω. Την ίδια τύχη είχε και η Πύλη του Μόλου. Μετά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, τα κτήρια ξαναχτίστηκαν ακόμη λαμπρότερα υιοθετώντας το νεοκλασικό αρχιτεκτονικό ρυθμό που επικρατούσε τότε. Έτσι, στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, όσοι έφταναν για πρώτη φορά στο Ηράκλειο από το λιμάνι σχημάτιζαν την εντύπωση, καθώς ανηφόριζαν το δρόμο αυτόν, ότι πρόκειται για μια μεγαλούπολη γεμάτη σύγχρονα και κομψά κτήρια. Στη συνέχεια, βέβαια, διαπίστωναν ότι η πόλη στο εσωτερικό της διατηρούσε τον παλιό χαρακτήρα της, με τα στενά δρομάκια και τις πενιχρές τουρκικές οικοδομές. Γι’ αυτό οι Ηρακλειώτες είχαν παρονομάσει το δρόμο αυτό «οδό Πλάνης» ή «λεωφόρο της Απάτης». Η ομάδα μας αποφάσισε να ασχοληθεί με την ονομασία και την ιστορία του δρόμου αυτού. Επιπρόσθετα, ενδιαφερθήκαμε να συγκεντρώσουμε πληροφορίες για τα σημαντικότερα κτήρια που τον κοσμούν και του προσδίδουν ακόμα και σήμερα το ιδιαίτερο χρώμα του.
Συγκεκριμένα τα ερωτήματα που μας απασχόλησαν είναι:
Ποιο γεγονός συνέβη στις 25 Αυγούστου 1898 και γιατί η οδός ονομάστηκε «Μαρτύρων» ;
Ποια η σημασία του δρόμου αυτού σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της πόλης μας;
Ποια είναι τα σημαντικότερα κτίσματα της οδού, ποια η ιστορία τους και ποιοι αρχιτέκτονες τα σχεδίασαν;
Βιβλιογραφία
Σπανάκης, Σ. (1990), Το Ηράκλειο στο πέρασμα των αιώνων, Ηράκλειο, Δήμος Ηρακλείου.
Σπανάκης, Σ. (χ.χ.), Κρήτη: Τουρισμός, Ιστορία, Αρχαιολογία, τόμ. Α, Ηράκλειο, Σφακιανός.
Ιστορικό πλαίσιο
Από τους λαούς της Βαλκανικής οι πρώτοι που αφυπνίστηκαν εθνικά ήταν οι Έλληνες. Δεν είναι τυχαίο ότι πρώτοι αυτοί καταφέρνουν, χάρη στην επανάσταση του 1821, να ιδρύσουν εθνικό κράτος (1830). Οι Κρητικοί συμμετέχουν δυναμικά στον αγώνα του ’21, όμως δεν κατορθώνουν να απελευθερωθούν. Στόχος τους στο εξής γίνεται η ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος. Έτσι, κατά τη διάρκεια του 19ου αι. ξεσπούν στο νησί απανωτά επαναστατικά κινήματα που επιδιώκουν την Ένωση με την Ελλάδα. Μολονότι οι Κρήτες δεν μπορούν να επιβάλουν διά των όπλων την επιθυμητή γι’ αυτούς λύση, καταφέρνουν να αποσπάσουν από την οθωμανική εξουσία μερικές παραχωρήσεις και μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν, όταν εφαρμόζονται, τη θέση του χριστιανικού πληθυσμού. Μετά από μια ειρηνική και δημιουργική περίοδο 10 χρόνων (1878- 1888) μια μερίδα του χριστιανικού πληθυσμού επανάφερε με τρόπο αιφνιδιαστικό και ίσως επιπόλαιο το αίτημα για Ένωση με την Ελλάδα. Οι Οθωμανοί ανακαλούν τις παραχωρήσεις και ασκούν τρομοκρατία (1889-1894). Δεν δέχονται ούτε καν να συζητήσουν μια συμβιβαστική πρόταση, δηλαδή να εγκαθιδρυθεί στο νησί ένα καθεστώς αυτόνομης πολιτείας υπό την κυριαρχία του Σουλτάνου και την προστασία των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι Κρητικοί, από Πανηγυρική αψίδα που στήθηκε για την άφιξη του Πρίγκιπα Γεωργίου στο Ηράκλειο το 1902. Από την άλλη πλευρά, κάνουν αλλεπάλληλα επαναστατικά κινήματα (1895-6, 1897- 8) και ζητούν Ένωση με την Ελλάδα. Την περίοδο εκείνη, σε κάθε επανάσταση μεγάλο μέρος των μουσουλμάνων αγροτών κατέφευγε στις οχυρωμένες πόλεις και στα φρούρια του νησιού για να προφυλαχθεί. Συγκεκριμένα στο Ηράκλειο ο πληθυσμός, μόνιμοι κάτοικοι και Τούρκοι πρόσφυγες, έφτανε ακόμα και τις 25.000 κατά τη διάρκεια των τελευταίων επαναστάσεων του 19ου αι. Επειδή μάλιστα οι πολεμικές ενέργειες ξεκινούσαν συνήθως την άνοιξη, οι Τούρκοι αγρότες δεν μπορούσαν να θερίσουν τα σπαρτά τους, γεγονός που αύξανε την αγανάκτησή τους, την οποία ξεσπούσαν, φυσικά, στους χριστιανούς των πόλεων. Η συγκέντρωση τόσων ανθρώπων στον περιορισμένο χώρο των πόλεων και των φρουρίων, η ζέστη του καλοκαιριού, η λειψυδρία, οι τεταμένες σχέσεις χριστιανών και Τούρκων δημιουργούσαν απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης και κατέληγαν συχνά σε εκρήξεις βίας. Το 1897, στη διάρκεια της τελευταίας Κρητικής επανάστασης, η Ελλάδα στέλνει στρατό στο νησί, γεγονός που αναγκάζει τις Μεγάλες Δυνάμεις να προτείνουν επίσημα για πρώτη φορά τη λύση της αυτονομίας της Κρήτης. Η Ελλάδα και οι Kρήτες επαναστάτες την απορρίπτουν, όμως, λόγω της ενεργού ανάμειξής της στην Κρήτη, η Ελλάδα δέχεται την επίθεση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στα σύνορά της στη Θεσσαλία (Απρίλιος 1897), νικιέται, και αναγκάζεται να υποχωρήσει. Οι Κρητικοί μοιραία δέχονται τη λύση της αυτονομίας, το νησί τίθεται υπό διεθνή προστασία και ξένα στρατεύματα (Άγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι, Ιταλοί) εγκαθίστανται. Την ευθύνη για την τήρηση της τάξης στο Ηράκλειο και την ομαλή μετάβαση στο καθεστώς της Αυτονομίας αναλαμβάνουν αγγλικά στρατεύματα. Η παρουσία τους όμως δεν εμπόδισε τη μεγάλη σφαγή του Αυγούστου του 1898. Ως πρώτος Αρμοστής της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας διορίζεται από τις Δυνάμεις ο πρίγκιπας Γεώργιος, δευτερότοκος γιος του βασιλιά της Ελλάδας, ο οποίος έρχεται στο νησί και αναλαμβάνει καθήκοντα στις 9 Δεκεμβρίου 1898. Ο πόθος όμως για την Ένωση με την Ελλάδα παραμένει άσβηστος και αποτελεί τον διακηρυγμένο στόχο όλων των πολιτικών και δυναμικών μερικές φορές διεκδικήσεων των Κρητικών. Με τους αγώνες τους αποδεσμεύονται ολοένα και περισσότερο από τον έλεγχο των Μεγάλων Δυνάμεων και ενισχύουν τους δεσμούς τους με τη μητέρα-πατρίδα. Οι διεθνείς εξελίξεις τους ευνοούν. Η ήττα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στους βαλκανικούς πολέμους (1912- 13) διευκολύνει την ενσωμάτωση. Την 1η Δεκεμβρίου του 1913 κηρύσσεται επίσημα η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Βιβλιογραφία
Δετοράκης, Θ. (1988), Η Τουρκοκρατία στην Κρήτη: 1669 -1898, στο: Παναγιωτάκης, Ν. (επιμ.), Κρήτη: Ιστορία και Πολιτισμός (τόμ. Β), Ηράκλειο,
Σύνδεσμος Τοπικών Ενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων Κρήτης σ. 333-436.
Τζομπανάκη, Χ. (2000), Το Ηράκλειο εντός των τειχών: Αστική Αρχιτεκτονική των Νεωτέρων χρόνων από τις αρχές του 19ου έως και την τέταρτη δεκαετία του 20ού αι., Ηράκλειο, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος / Τμήμα Ανατολικής Κρήτης.
http://grypas.heraklion.gr/
Τα γεγονότα της 25ης Αυγούστου 1898
Λίγο πριν αναλάβει ο Πρίγκιπας Γεώργιος τη διοίκηση του νησιού ένα πολύ σοβαρό γεγονός ξεκαθαρίζει το πολιτικό τοπίο στην Κρήτη. Στις 25 Αυγούστου 1898, στο πλαίσιο της μετάβασης από το σουλτανικό διοικητικό σύστημα στο νέο καθεστώς της Αυτονομίας, είχε προγραμματιστεί η παράδοση του τελωνείου Ηρακλείου σε χριστιανό υπάλληλο. Η τελετή θα γινόταν υπό την εποπτεία αγγλικού στρατιωτικού σώματος που ήταν υπεύθυνο για τη διασφάλιση της τάξης και την εφαρμογή των αποφάσεων των Μεγάλων Δυνάμεων. Επειδή όμως το γεγονός αυτό έβρισκε ριζικά αντίθετους τους Τούρκους, είχαν αρχίσει από μέρες να συρρέουν στο Ηράκλειο από τα χωριά πολλά ακραία στοιχεία τους, οι γνωστοί βασιβουζούκοι1 , με σκοπό να προκαλέσουν επεισόδια. Η εφημερίδα «Σκριπ»2 αναφέρει ότι και στο Ρέθυμνο αλλά και στα Χανιά οι οθωμανοί διοικητές αρνήθηκαν να παραδώσουν τα φορολογικά γραφεία επικαλούμενοι πως δεν είχαν πάρει τέτοια διαταγή από την Υψηλή Πύλη. Ωστόσο, τελικά, η εγκατάσταση των χριστιανών υπαλλήλων έγινε κανονικά, στα Χανιά μάλιστα «μετά υποκλίσεων». Επεισόδια έγιναν μόνο στο Ηράκλειο. Έτσι, όταν, σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα, ένα απόσπασμα του αγγλικού στρατού επιχείρησε να εγκαταστήσει στο τελωνείο τον πρώτο 1 Η τουρκική λέξη βασιβουζούκος είναι σύνθετη από το μπας (= κεφαλή) και μποζούκ (= χαλασμένος) δηλαδή κακoκέφαλος και χρησιμοποιείται για τον ιδιαίτερα απείθαρχο, άγριο, θηριώδη. Με τον όρο αυτό εννοούνται ομάδες ενόπλων που δεν ανήκαν στον τουρκικό στρατό και προξενούσαν συχνά βίαια επεισόδια εις βάρος των χριστιανών. 2 Στο φύλλο της 28/8/1898 Η οδός 25ης Αυγούστου μετά τα βίαια επεισόδια χριστιανό υπάλληλο, Στυλιανό Αλεξίου, ένας εκ των διαμαρτυρόμενων
Τουρκοκρητών χτύπησε με ρόπαλο έναν Άγγλο, του οποίου το όπλο εκπυρσοκρότησε σκοτώνοντας έναν Τούρκο. Από τη συμπλοκή που
ακολούθησε μεταξύ Άγγλων και Τουρκοκρητικών σκοτώθηκαν 18 Άγγλοι. 3 Ο αριθμός των Οθωμανών που έσπευδαν στο σημείο αυξανόταν
συνεχώς και μέσα σε ελάχιστο χρόνο τα γεγονότα επεκτάθηκαν σε όλη τη χριστιανική γειτονιά του Ηρακλείου. Η εφημερίδα «Σκρίπ»4
διασώζει την ενδιαφέρουσα περιγραφή του Εμμ. Λασιθιώτη για τα επεισόδια: «Μετά την γνωστήν συμπλοκήν των Τούρκων μετά των Άγγλων εις το τελωνείον, όπου κείνται τα φορολογικά γραφεία, οι Οθωμανοί εξεμάνησαν κατά των χριστιανών τους οποίους απεφάσισαν άπαντας να περάσωσιν εν στόματι μαχαίρας. Δεν ήσαν κατ’ αρχάς περισσότεροι των 4 -5000. Όλοι ήσαν ωπλισμένοι δι’ όπλων τα οποία διήρπασαν εκ των αποθηκών και τεραστίων μαχαιρών, περιήρχοντο δε τας οδούς και όποιον χριστιανόν εύρισκον τον εφόνευον, πυροβολούντες ή σφάζοντες αυτόν. Εκτός τούτου άλλαι πολυάριθμοι ομάδες Οθωμανών εκρατούσαν τενεκέδες πλήρεις πετρελαίου, το οποίον διήρπασαν εκ χριστιανικών καταστημάτων. Διά του πετρελαίου τούτου ήλειφον τας χριστιανικάς οικίας εις ας είτα μετέδιδον πυρ. Οι χριστιανοί έντρομοι εκ των πυροβολισμών εκλείοντο εις τας οικίας των μη γνωρίζοντες τι να πράξωσι και ότε έβλεπον τας φλόγας της καιομένης οικίας των επήδων εκ των παραθύρων ή των θυρών ουχί δια να σωθώσιν, αλλά να αποφύγωσι τον δια του πυρός σκληρότατον θάνατον. Οι δυστυχείς όμως, μόλις επρόβαλον τας κεφαλάς των εκ των παραθύρων επυροβολούντο παρά των Οθωμανών και εφονεύοντο. Αυτή ήτο η κατάστασις καθ’ όλον το διάστημα που εμέναμεν εις το Ηράκλειον, δηλαδή από τας 2 μ.μ. της παρελθούσης Τρίτης μέχρι της
μεσημβρίας της προχθές Τετάρτης.». 3 Η εφημερίδα κάνει λόγο για 27 Άγγλους νεκρούς και 60 τραυματίες με βάση τις πρώτες πληροφορίες της. 4 Φύλλο 29/8/1898 Οι Άγγλοι προσπάθησαν να εμποδίσουν τα επεισόδια εκφοβίζοντας τους Τούρκους. Μια αγγλική τορπιλοθέτις έριξε στο σύνολο 50 βολές, αλλά το μόνο που πέτυχαν ήταν να εξαναγκάσουν αρκετές φιλήσυχες οθωμανικές οικογένειες να εγκαταλείψουν έντρομες την πόλη5. Έτσι όταν το ατμόπλοιο «Ηράκλεια» της εταιρείας Κουρτζή φτάνει στο λιμάνι του Ηρακλείου γύρω στις 10 το βράδυ της 25ης Αυγούστου του 1898, η πόλη έχει παραδοθεί στις φλόγες. Η επιβάτης του πλοίου Ξενουδάκη δηλώνει στην εφημερίδα «Σκριπ»6 : « Όταν εφθάσαμεν εις Ηράκλειον ήτο νυξ. Περί ταραχών εκεί ουδέν εγνωρίζαμεν πρότερον. Δια τούτο με έκπληξίν μας είδομεν την πόλιν καιομένην προ ημών. Εις τρία σημεία εφαίνετο ότι το πυρ ήτο ισχυρότερον. Ιδίως όμως ανέδιδε φλόγας ουρανομήκεις το Αγγλικόν Προξενείον. Ούτε πυροβολισμοί ηκούοντο πλέον, αλλ’ ούτε και φωναί. Μία σιωπηλή πυρκαιά συνετελείτο, της οποίας τα όρια ήτο αδύνατον να διακρίνει κανείς.» Το Αγγλικό Προξενείο του Ηρακλείου στο οποίο αναφέρεται η Ξενουδάκη στη μαρτυρία της βρισκόταν στο χώρο όπου σήμερα είναι το Ιστορικό Μουσείο Ηρακλείου και ήταν η κατοικία του υποπρόξενου της Αγγλίας Λυσίμαχου Καλοκαιρινού. Στα υπόγειά του φυλάσσονταν τα ευρήματα από την πρώτη ανασκαφή στην Κνωσό που είχε κάνει ο Μίνως Καλοκαιρινός, αδελφός του Λυσίμαχου, το 1878.
Φυλάσσονταν όμως και πολλά πολύτιμα αντικείμενα και χρήματα Ηρακλειωτών που θεωρούσαν το κτήριο αυτό ως το πιο ασφαλές σημείο της πόλης, αφού ως αγγλικό Προξενείο προστατευόταν από την Αγγλία που διατηρούσε στρατό στο Ηράκλειο. Τίποτα όμως δεν εμπόδισε τους βασιβουζούκους να εισβάλουν στο κτήριο, να το λεηλατήσουν και να δολοφονήσουν άγρια τον Λυσίμαχο Καλοκαιρινό. Το κτήριο πυρπολήθηκε και τα πρώτα ευρήματα της Κνωσού κάηκαν μαζί με αυτό. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια αποτελεί και το γεγονός ότι 5 Εφημ. «Σκριπ», φύλλο 28/8/1898. 6 Φύλλο 28/8/1898 Δημοσίευμα της εφημ. “Σκριπ” για την εξαφάνιση της Σκεύως Καλοκαιρινού Η οδός 25ης Αυγούστου με εμφανή τα σημάδια των καταστροφών στη διάρκεια των επεισοδίων εξαφανίστηκε από το σπίτι της και η κόρη του Λυσίμαχου Σκεύω, που ήταν παντρεμένη με τον πλούσιο έμπορο Τσαγκάκη και κατοικούσε σε αρχοντικό στην οδό 25ης Αυγούστου. Για την τύχη της δεν έγινε τίποτα γνωστό. Σχετικά με τον αριθμό των θυμάτων των επεισοδίων επικρατεί σύγχυση στις πηγές. Ο πιο μικρός αριθμός δίδεται από την τουρκική πλευρά που κάνει λόγο για «εκατό το πολύ» νεκρούς, ενώ κάποιες ελληνικές πηγές αναφέρουν 800 νεκρούς. Είναι λογικό και οι δύο πλευρές να υπερβάλλουν, η καθεμιά για τις δικές της σκοπιμότητες, όμως πρόσφατες μελέτες7 που ασχολήθηκαν με το θέμα υπολογίζουν τον αριθμό των θυμάτων μεταξύ του χριστιανικού πληθυσμού σε 300 περίπου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο Ηράκλειο του 1898 κατοικούσαν 1270 περίπου χριστιανοί. Από τους διασωθέντες χριστιανούς κάποιοι κατέφυγαν στο λιμάνι του Πειραιά, άλλοι πήγαν πρόσφυγες στη Σύρο, ενώ κάποιοι βρήκαν καταφύγιο σε χωριά του Ηρακλείου. Η εφημερίδα Σκριπ8 περιγράφει μάλιστα συγκινητικές σκηνές που εκτυλίχθηκαν στο λιμάνι του Πειραιά, όπου Κρητικοί εγκατεστημένοι στην Αθήνα περίμεναν με μεγάλη αγωνία την άφιξη των τραυματιών και των προσφύγων από την Κρήτη για να μάθουν για την τύχη των συγγενών τους. Τρείς μέρες μετά τη μεγάλη σφαγή (28 Αυγούστου) άρχισαν να μαζεύονται τα πτώματα των νεκρών από το Ηράκλειο. Πολλά από αυτά ήταν ακέφαλα, ακρωτηριασμένα και μύριζαν από τη σήψη. Καθώς οι περισσότεροι χριστιανοί είχαν εγκαταλείψει την πόλη, δύο αφανείς ήρωες του καθήκοντος προσφέρθηκαν να αναλάβουν το έργο, η Φούνταινα, παλιά πόρνη, και ένας νεαρός αγρότης, ο Βαλελαδάκης. Ο τελευταίος πέθανε σε σύντομο χρονικό διάστημα έχοντας μολυνθεί από τα πτώματα. Οι νεκροί ενταφιάστηκαν στον περίβολο του ναού του Αγ. Ματθαίου. Ακόμα και σήμερα διασώζονται τα οστά των θυμάτων της σφαγής του 1898 σε ειδική κρύπτη εντός της εκκλησίας. Μόνο το λείψανο του Λυσίμαχου Καλοκαιρινού ενταφιάστηκε στον οικογενειακό του τάφο στο νεκροταφείο του Αγίου Κωνσταντίνου. Εκεί άλλωστε έχουν ταφεί και αρκετοί από τους Άγγλους στρατιώτες που σκοτώθηκαν στα επεισόδια. Με πρωτοβουλία των Άγγλων συνελήφθησαν και δικάστηκαν οι πρωταίτιοι των επεισοδίων. Δεκαεπτά από αυτούς κρίθηκαν ένοχοι για τους 7 Καρέλλης, Μ. (2001) «25 Αυγούστου 1898: Η μεγάλη σφαγή του Ηρακλείου» στο Δετοράκης, Θ & Καλοκαιρινός, Α. (επιμ) Η τελευταία φάση του Κρητικού Ζητήματος, σ. 481-498, Ηράκλειο, Ε.Κ.Ι.Μ. 8 Φύλλο 29/8/1898
Σπάνια φωτογραφία που τράβηξε Άγγλος αξιωματικός και απεικονίζει τους καταδικασθέντες βασιβουζούκους να κρατούνται προσωρινά πάνω στο αγγλικό πολεμικό «Αφροδίτη». φόνους των Άγγλων και απαγχονίστηκαν. Ένας από τους 17 εκτελεσθέντες ήταν ο Λαμής Βαχιτάκης στον οποίο αποδίδονται πολλοί φόνοι, ο σημαντικότερος από τους οποίους ήταν αυτός του Λυσίμαχου Καλοκαιρινού.
Οι ένοχοι για τα εγκλήματα κατά των Ελλήνων καταδικάστηκαν σε ηπιότερες ποινές, σε άλλους επιβλήθηκαν πολυετείς φυλακίσεις και άλλοι
απελάθηκαν. Μετά τα δραματικά αυτά γεγονότα, οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφασίζουν να δεχτούν το επίμονο αίτημα των Κρητικών, δηλαδή να φύγει από το νησί ο τουρκικός στρατός. Πράγματι στις 2 του Νοέμβρη του 1898 αποσύρεται και ο τελευταίος τούρκος στρατιώτης, ανοίγοντας έτσι το δρόμο προς την ελευθερία της Κρήτης.
Το Ηράκλειο κατά τα δραματικά γεγονότα του 1898 (Αθήνα, Μουσείο Αθηνών)
Η Λότζια του Ηρακλείου
Η βασιλική της Vicenza
Το βενετσιάνικο περίπτερο στην Έκθεση της Ρώμης το 1911
Σημαντικά κτήρια της οδού Μαρτύρων 25ης Αυγούστου
Η Λότζια
Η Λότζια βρίσκεται στο κέντρο του Ηρακλείου, στην αρχή της οδού 25ης Αυγούστου. Θεωρείται το επιβλητικότερο και καλλιτεχνικότερο μνημείο της ενετικής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη. Οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1625 – 1628 από τον Γενικό Προβλεπτή της Βενετίας Φραγκίσκο Μοροζίνι, τον ίδιο που κατασκεύασε και την ομώνυμη κρήνη και πολλά άλλα έργα στον Χάνδακα. Πρόκειται για την τέταρτη και
τελευταία Λότζια που χτίστηκε στην περίοδο της Ενετοκρατίας. Τα πολιτικά και κοινωνικά ήθη των Ενετών επέβαλλαν την ανέγερση ενός δημόσιου κτιρίου, όπου συνεδρίαζαν οι ευγενείς, οι άρχοντες και οι φεουδάρχες για να πάρουν αποφάσεις σε ζητήματα που αφορούσαν την οικονομική και εμπορική ζωή του τόπου. Παράλληλα λειτουργούσε και ως χώρος συναντήσεως και ψυχαγωγίας τους, όπου έπαιζαν και τυχερά παιχνίδια. Από τους εξώστες της ανακοίνωναν οι κήρυκες τα διατάγματα της πολιτείας και ο δούκας εκφωνούσε λόγους προς το λαό ή παρακολουθούσε τις δημόσιες γιορτές και λιτανείες. Όσον αφορά την αρχιτεκτονική της, πρόκειται για ένα ορθογώνιο διώροφο οικοδόμημα με ανοιχτή στοά στο ισόγειο, που χαρακτηρίζεται από πολυάριθμα τοξωτά ανοίγματα. Άριστο υπόδειγμα του παλλαδιανού ρυθμού που συνδυάζει δωρικό ρυθμό στο ισόγειο και ιωνικό στον άνω όροφο. Η Λότζια του Ηρακλείου είναι σχεδόν όμοια με τη βασιλική της ιταλικής πόλης Vicenza, που ήταν έργο του μεγάλου αρχιτέκτονα της Αναγέννησης Andrea Palladio. Μάλιστα η Βενετία ήταν τόσο
περήφανη για την κατασκευή του μνημείου αυτού, ώστε στην έκθεση της Ρώμης του 1911 το βενετσιάνικο περίπτερο ήταν αντίγραφο της
Λότζιας του Ηρακλείου! Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Λότζια στέγασε την Οικονομική Υπηρεσία των Οθωμανών. Μετά την απελευθέρωση, η Ο ναός του Αγίου Τίτου σήμερα Κρητική Πολιτεία στέγασε εκεί για μικρό χρονικό διάστημα τον αρχαιολογικό θησαυρό που είχε συγκεντρώσει ο Φιλεκπαιδευτικός σύλλογος Ηρακλείου. Το 1905, παραχωρήθηκε η Λότζια μαζί με το διπλανό κτήριο της ενετικής
οπλαποθήκης στο Δήμο, για να γίνει το δημαρχείο της πόλης. Η αναστήλωση διακόπηκε κατά τη διάρκεια του β’ Παγκοσμίου πολέμου και της κατοχής και ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1960.
Ο Ναός του Αγίου Τίτου
Ένα από τα σημαντικότερα κτίσματα της οδού 25ης Αυγούστου είναι και ο ναός του Αγίου Τίτου. Ο Άγιος Τίτος της Γόρτυνας ήταν η πρώτη μητρόπολη της Κρήτης. Ύστερα όμως από την καταστροφή της Γόρτυνας από τους Σαρακηνούς το 828, ο Χάνδακας έγινε το νέο εμπορικό κέντρο του νησιού και μετά την ανάκτηση της Κρήτης από το Νικηφόρο Φωκά (861) εδώ εγκαταστάθηκε ο νέος μητροπολίτης Κρήτης,. Στο ναό αυτό συγκεντρώθηκαν τα άγια κειμήλια, η κάρα του Άγιου Τίτου καθώς και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Μεσοπαντίτισσας. Στον περίβολο του ναού κατά τη Βυζαντινή Περίοδο έθαβαν τους αρχιερείς και τους στρατηγούς του τόπου. Η συνήθεια αυτή διατηρήθηκε και στην Βενετοκρατία και τάφηκαν εκεί πολλοί αρχιεπίσκοποι. Μα και στην Τουρκοκρατία εξακολούθησαν να ενταφιάζονται εκεί πασάδες και αξιωματούχοι των Τούρκων. Όταν κατέλαβαν την Κρήτη οι Βενετοί, εγκατέστησαν στην ορθόδοξη μητρόπολη δικό τους Λατίνο αρχιεπίσκοπο, όπως και σε όλες τις επισκοπές, δίχως να φέρουν καμία μεταβολή ούτε στις έδρες άλλα και ούτε και στους τίτλους. Ήθελαν να φαίνεται πως συνεχίζουν την ίδια εκκλησιαστική παράδοση. Τον 15ο αιώνα ο ναός ανακαινίστηκε από το Λατίνο αρχιεπίσκοπο Φατίνο Ντάντολο λόγω του ότι είχε υποστεί μεγάλες καταστροφές από σεισμό. Επίσης ζημίες έπαθε και από το σεισμό του 1508, ενώ και το 1544 μια μεγάλη πυρκαγιά προκάλεσε σοβαρές ζημιές στο ναό. Το 1557 ο ναός ξαναχτίστηκε από τα θεμέλια και είχε τη μορφή βασιλικής. Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν τον Χάνδακα το 1669, οι Βενετοί πήραν μαζί τους τα κειμήλια του ναού. Την κάρα του Άγιου Τίτου την κατέθεσαν στο ναό του Άγιου Μάρκου ενώ την εικόνα της Παναγίας της Μεσοπαντίτισσας στην εκκλησία της Santa Maria Della Salute. Η κάρα του Αγίου Τίτου επιστράφηκε στην εκκλησία της Κρήτης το 1966, και φυλάσσεται στο ναό του Άγιου Τίτου.
Ο ναός του Αγίου Τίτου ως Βεζίρ τζαμί επί Τουρκοκρατίας
Στην Τουρκοκρατία ο ναός παραχωρήθηκε στον πορθητή Φαζίλ Αχμέτ Κιοπρουλή, ο οποίος μετέτρεψε το ναό σε μουσουλμανικό τέμενος , γνωστό ως Βεζίρ Τζαμί. Το 1856 μεγάλος σεισμός κατέστρεψε το τζαμί, αλλά ξαναχτίστηκε στα παλιά του θεμέλια με σχέδιο του ηπειρώτη μηχανικού Αθανασίου Μούση, που έχει χτίσει και τον Άγιο Μηνά. Η οικοδόμησή του τελείωσε το 1872. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών ο πανύψηλος μιναρές του τζαμιού κατεδαφίστηκε και το 1925 ο ναός περιήλθε στην Εκκλησία της Κρήτης. Μετά την επισκευή του καθιερώθηκε και πάλι, μετά από 256 χρόνια, στον Απόστολο Κρήτης Τίτο και στο ορθόδοξο δόγμα.
Βιβλιογραφία: Σπανάκης, Σ. (χ.χ.), Κρήτη: Τουρισμός, Ιστορία, Αρχαιολογία, τόμ. Α, Ηράκλειο, Σφακιανός.
http://grypas.heraklion.gr/ sig.php?id=1065
Το Μέγαρο Λιοπυράκη
Ανάμεσα στα πολλά νεοκλασικά κτήρια της οδού 25ης Αύγουστου ξεχωρίζει το μέγαρο Λιοπυράκη που αποτελεί αναμφισβήτητα δείγμα του
ρομαντικού νεοκλασικισμού στο Ηράκλειο και δίνει στο δρόμο μια ευρωπαϊκή όψη. Βρίσκεται στη γωνία των οδών 25ης Αυγούστου και Επιμενίδου και ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού. Είναι ένα από τα πολλά δημιουργήματα του σπουδαίου αρχιτέκτονα Δημητρίου Κυριακού και κατασκευάστηκε στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Το κτήριο συγκεντρώνει τα βλέμματα των πεζών λόγω της περίτεχνης αρχιτεκτονικής του. Είναι τριώροφο, γωνιακό, με απότμηση της γωνίας του, ώστε να δημιουργείται εκεί μια τρίτη πρόσοψη. Ο κάθε όροφος διαθέτει διαφορετική διακόσμηση.
Η απότμηση της γωνίας στο Μέγαρο Λιοπυράκη Η εξωτερική όψη του κτηρίου των Μινωικών Γραμμών στιβαρό δίνοντας την εντύπωση ενός βάθρου πάνω στο οποίο στηρίζεται το υπόλοιπο κτήριο. Ο πρώτος όροφος είναι ο πιο διακοσμημένος. Ενώ ο δεύτερος διαμορφώθηκε ως «αττικόν», έχει δηλαδή χαμηλότερο ύψος και πιο λιτή διακόσμηση από τον πρώτο. Από τον αρχιτέκτονα τηρήθηκαν αυστηροί άξονες συμμετρίας όσον αφορά την τοποθέτηση των ανοιγμάτων και των εξωστών στις δυο κύριες όψεις αλλά και στην απότμηση της γωνίας.
Σήμερα το κτήριο στο ισόγειό του στεγάζει εμπορικά καταστήματα. Έργα του ίδιου αρχιτέκτονα στο Ηράκλειο είναι η οικία Τσαχάκη (οδός Θεσσαλονίκης 11), το πρώην Γαλλικό Ινστιτούτο (γωνία οδών Αβέρωφ και Ζωγράφου), και αρκετά άλλα από τα οποία θα θέλαμε να μνημονεύσουμε το πιο άγνωστο στους νεότερους Ηρακλειώτες. Πρόκειται για το κτήριο του Ηρώου, που βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας, μέσα στο Δημοτικό χώρο στάθμευσης και είχε κατασκευαστεί στην εκατοστή επέτειο της Επανάστασης του 1821 για να φιλοξενήσει οστά ηρώων των κρητικών επαναστάσεων.
Το κτήριο των Μινωικών Γραμμών
Το κτήριο στο οποίο στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία των Μινωικών γραμμών βρίσκεται στη συμβολή των οδών 25ης Αυγούστου 17 και Επιμενίδου. Η συντήρηση και αναπαλαίωσή του θεωρείται υποδειγματική. Σχεδιάστηκε το 1912 από τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Κυριακού για να στεγάσει την Τράπεζα Κρήτης. Πριν όμως ολοκληρωθεί η κατασκευή του, που κράτησε τρία χρόνια, η Τράπεζα Κρήτης εξαγοράστηκε από την Εθνική Τράπεζα και έτσι το κτήριο χρησιμοποιήθηκε τελικά από την Εθνική. Ήταν το πρώτο κτήριο στο Ηράκλειο με ενιαία χρήση, δηλαδή χωρίς καταστήματα στο ισόγειο ή διαμερίσματα στους ορόφους. Καταλάμβανε επιφάνεια περίπου 465 τ.μ. Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο των εξωτερικών όψεών του ήταν η καμπυλόγραμμη τοιχοποιία στη νοτιοδυτική γωνία, στο σημείο όπου συνήθως κατασκευαζόταν η κεντρική είσοδος των κτηρίων. Η κεντρική είσοδος του μεγάρου αυτού τοποθετήθηκε όμως στη μέση της πρόσοψης, επί της οδού 25ης Αυγούστου. Ήταν η μεγαλοπρεπέστερη απ’ όλα τα ανάλογα κτήρια της πόλης και οδηγούσε σε μεγάλο χώρο φωτισμένο από την οροφή με
υαλοστάσιο. Περιμετρικά υπήρχαν γραφεία, καθώς και δύο κλιμακοστάσια που οδηγούσαν στον όροφο. Υπήρχε επίσης υπόγειος χώρος-αποθήκη. Το 1941 κατά τη διάρκεια των αγγλικών βομβαρδισμών του Β ́ παγκοσμίου πολέμου, μια βόμβα έπεσε στο κέντρο του κτηρίου ισοπεδώνοντάς το σχεδόν ολοκληρωτικά. Κατά τη μεταπολεμική περίοδο μια πρόχειρα στεγασμένη επιχείρηση ενοικίασης αυτοκινήτων, ένα κατάστημα τουριστικών ειδών και μια κάβα, μοιράζονταν τον ερειπωμένο χώρο του κτηρίου, το οποίο εν τω μεταξύ είχε ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο. Τον Απρίλιο του 1989 οι Μινωικές Γραμμές αγόρασαν το κτήριο από την Εθνική Τράπεζα και αποφάσισαν να το ανακατασκευάσουν ξαναδίνοντάς του την πρώτη του μορφή με βάση τα αρχιτεκτονικά σχέδια του Δημήτρη Κυριακού που φυλάσσονταν στη Βικελαία Βιβλιοθήκη. Η μελέτη ανατέθηκε στο γραφείο Α. Λαμπάκη – Δ.Κονταργύρη. Ωστόσο, μετά το θάνατο του
Α. Λαμπάκη την επίβλεψη ανακατασκευής του κτηρίου ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Γιάννης Μαραγκάκης το Σεπτέμβριο του 1991. Η εξωτερική όψη του κτηρίου αποκαταστάθηκε πλήρως στην αρχική της μορφή. Στο εσωτερικό όμως έγιναν αλλαγές που έκαναν το κτήριο πιο λειτουργικό χωρίς να θίγουν την όλη αισθητική του. Ενώ η αρχική κατασκευή ήταν διώροφη, ο εσωτερικός του χώρος, λόγω των υψηλών ταβανιών, ευνόησε τη δημιουργία τεσσάρων σύγχρονων ορόφων. Το στοιχείο όμως που ξεχωρίζει, δίνοντας αίγλη και λάμψη σε ολόκληρο το δημιούργημα, είναι το εσωτερικό αίθριο με τη γυάλινη οροφή. Η αποκατάσταση του κτηρίου ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 1994.
Το Ξενοδοχείο Φλώριδα χτίστηκε την πρώτη εικοσαετία του 20ου αιώνα. Το τριώροφο αυτό λιθόδμητο κτίσμα είναι επίσης δημιούργημα του
αρχιτέκτονα Δημήτρη Κυριακού. Ήταν ιδιοκτησία της υπηρεσίας των Βακουφίων (Εφκάφι), δηλαδή της υπηρεσίας που διαχειριζόταν περιουσίες που ανήκαν σε μουσουλμανικά φιλανθρωπικά ιδρύματα ή ναούς. Το γεγονός αυτό εξηγεί το ότι το κτήριο έχει μορφολογικά στοιχεία αραβικής αρχιτεκτονικής. Η πρόσοψη του οικοδομήματος διαρθρώνεται σε τρεις κάθετες ζώνες με πλατύτερη την κεντρική . Στην κεντρική ζώνη, τα ανοίγματα του πρώτου και δεύτερου ορόφου είναι τρίλοβα και τα υπέρυθρά τους σχηματίζονται σύμφωνα με τα αραβικά πρότυπα. Με τον ίδιο τρόπο σχηματίζονται και τα υπέρθυρα των ανοιγμάτων στις 2 άλλες ζώνες του κτηρίου. Οι εξώστες είναι τοποθετημένοι αντιδιαμετρικά. Σε αντίθεση με το υπόλοιπο κτήριο, το ισόγειο δεν έχει στοιχεία αραβικής αρχιτεκτονικής. Από αυτό το μεγαλοπρεπές και κομψό κτίσμα σήμερα διασώζεται μόνο η πρόσοψη.
Τραπεζικό Κατάστημα της «Ε.Τ.Β.Α» (σημ. Τράπεζα Πειραιώς) βρίσκεται στη γωνία των οδών 25ης Αυγούστου και Κορωναίου. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κτήριο που εντάσσεται στον αρχιτεκτονικό τύπο του μεγάρου. Κτίστηκε το 1906 με σχέδια του Δημητρίου Κυριακού. Είναι τριώροφο με υπόγειο και το μεγαλύτερο μέρος του στεγάζεται με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη. Το ισόγειό του, κατασκευασμένο από πωρόλιθο, μοιάζει με μια στιβαρή εξέδρα πάνω στην οποία στηρίζεται το υπόλοιπο κτήριο. Οι επάνω όροφοι, κατασκευασμένοι σε ελαφρά υποχώρηση σε σχέση με το ισόγειο, είναι ιδιαίτερα κομψοί. Αρκετά από τα ανοίγματα του κτηρίου είναι τοξωτά και διακοσμούνται με γείσα, μικρά αετώματα ή πλαισιώνονται από ψευδοπαραστάδες διακοσμημένες με κορινθιακά επίκρανα. Στο κτήριο τηρούνται αυστηροί κανόνες συμμετρίας, γεγονός που είναι ιδιαίτερα αισθητό αν παρατηρήσει κανείς την απότμηση της γωνίας του και την τοποθέτηση των εξωστών και των ανοιγμάτων του.
Βιβλιογραφία:
Τζομπανάκη, Χ. (2000), Το Ηράκλειο εντός των τειχών: Αστική Αρχιτεκτονική των Νεωτέρων χρόνων από τις αρχές του 19ου έως και την τέταρτη δεκαετία του 20ού αι., Ηράκλειο, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος / Τμήμα Ανατολικής Κρήτης.
http://grypas.heraklion.gr/
Παλιό βίντεο του Πετράκη…
Τετάρτη 21.6.23 Παρέα στο σύλλογο τη περασμένη Κυριακή
Τρίτη 6.6.23
Τετάρτη 1.2.23 ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΜΑΖΙΚΗ Η ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΕΣΤΙΑΣΗ ΤΟΥ «ΔΙΑΒΑΤΗ»
Ένα υπέροχο γλέντι στήσαμε οι Βιαννίτες της Αττικής, το μεσημέρι της
Κυριακής, στο κέντρο Ομαλός, με αφορμή την κοπή της Βασιλόπιτας και την
ετήσια συνεστίαση του Συλλόγου. Η προσέλευση ήταν πολύ ικανοποιητική και
τα τραπέζια γέμισαν με ωραίες παρέες, με κέφι και συγκίνηση.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου καλωσόρισε τους προσκεκλημένους και
παρουσίασε το νέο Διοικητικό Συμβούλιο. Η διατήρηση της παράδοσης της
Βιάννου και οι αξίες των προγόνων μας είναι αυτές που θα κατευθύνουν τα
βήματα μας και στα προσεχή χρόνια, ήταν η βασική θέση όλων των μελών!
Χρειάζεται, βέβαια, η παρουσία και η συμμετοχή όλων των Βιαννιτών για την
επίτευξη των στόχων και την επιβίωση του Συλλόγου στις δύσκολες εποχές
που διανύουμε. Ιδιαίτερη μνεία έγινε στον Γ. Γραμματέα, Αριστομένη
Συγγελάκη, ο οποίος μας στήριξε ηθικά, παρά την απώλεια του σεβαστού του
πατέρα Γιάννη, στον οποίο αφιερώσαμε την εκδήλωση. Ακολούθησε η κοπή
της πίτας, ενώ μοιράστηκαν 220 κομμάτια σε όλους του παρευρισκόμενους.
Το εξαιρετικό χορευτικό συγκρότημα του Διαβάτη υπό την εμπνευσμένη
καθοδήγηση της βιαννίτισσας Μαρίας Πανακάκη έδωσε μια υπέροχη
χορευτική παράσταση προκαλώντας τον θαυμασμό όλων.
Το συγκρότημα των Γ. Κακλή και Σ. Τσουρδαλάκη ξεσήκωσε τον κόσμο
που βρέθηκε στην πίστα. Το φαγητό, η άφθονη ρακή, οι κουβέντες, οι
μαντινάδες κράτησαν μέχρι αργά το απόγευμα σε ένα γνήσιο κρητικό γλέντι.
Μας τίμησαν με την παρουσία τους ο πρόεδρος του περιφερειακού
Συμβουλίου Κρήτης, Παύλος Μπαριτάκης, η νεοεκλεγείσα πρόεδρος της
Παγκρητίου Ενώσεως κ. Ρένα Βασιλάκη, καθώς και άλλοι σύμβουλοι
σωματείων και Ενώσεων. Άριστη η συνεργασία με τους Νιππιανούς της
Αθήνας με τους οποίους συνδιασκεδάσαμε, αποδεικνύοντας, στην πράξη, τον
υγιή συγκρητισμό, που πρεσβεύουμε.
Ευχαριστούμε όλα τα μέλη και τους φίλους του Διαβάτη, όσοι ήρθαν και
στήριξαν τον Σύλλογο μας, που αποτελεί τη φωνή της ιδιαίτερης πατρίδας μας
στην Αττική.
Σάββατο 14.1.23: Αγαπητοί φίλοι, μην ξεχνάτε να ξεφυλλίζετε τις παλιές σελίδες του ΔΙΑΒΑΤΗ (odiavatis.gr, ΔΙΑΒΑΤΗΣ 1 έως ΔΙΑΒΑΤΗΣ 17). Δεν φαντάζεστε πόσα ενδιαφέροντα και επίκαιρα θέματα ακόμα και σήμερα, μπορείτε να ανακαλύψετε!
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Βιαννιτών της Αθήνας Γ. Στρατογιαννάκης και το Δ.Σ. του ΔΙΑΒΑΤΗ εύχονται:
Τρίτη 20.12.22
Ολοκληρώθηκε η διαδικασία εκλογής νέου ΔΣ στον σύλλογο ΒΙΑΝΝΙΤΩΝ της Αττικής. Κατά τη γενική συνέλευση, μετά από έναν απολογισμό που έκανε ο απερχόμενος πρόεδρος Γιώργος Στρατογιαννάκης, ο Γ.Γ. Αριστομένης Συγγελάκης έθεσε το ζήτημα της ενίσχυσης και ανανέωσης του Διαβάτη. Εγκρίθηκε το πρακτικό της οικονομικής χρήσης της τριετίας από την προηγούμενη εξελεγκτική επιτροπή (Χριστόφορος Πετράκης – Ρένα Κατωγιαννάκη). Ακολούθησε η εκλογή εφορευτικής επιτροπής και ξεκίνησε η ψηφοφορία στις 11.00π.μ. Το κλίμα ήταν γιορτινό με άφθονο κέρασμα. Η προσέλευση ήταν σταδιακή μέχρι τις 16.00, οπότε ξεκίνησε η καταμέτρηση.
Πέμπτη 1.12.22ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΝΕΟΥ Δ.Σ. ΣΤΟΝ «ΔΙΑΒΑΤΗ»
Αγαπητές φίλες και φίλοι, συντοπίτισσες και συντοπίτες,
Στις 18 Δεκεμβρίου 2022, ώρες 10.00 π.μ. έως 16.00 μ.μ. στην αίθουσα του Συλλόγου Βιαννιτών της Αττικής «ο Διαβάτης», Πατησίων 4, Ομόνοια, θα διεξαχθεί Γενική Συνέλευση των μελών με μοναδικό θέμα τις εκλογές για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου.
Πέρασαν ήδη τρία χρόνια από την τελευταία ψηφοφορία, διάστημα στο οποίο βιώσαμε μια άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση, που μας αποξένωσε και μας στέρησε τη συμμετοχή στα δρώμενα του Συλλόγου της ιδιαίτερης πατρίδας μας ή έστω την ανθρώπινη παρουσία και επαφή. Είναι πλέον ανάγκη, ακολουθώντας το καταστατικό, να εκλέξουμε μεταξύ μας τους εθελοντές που θα διοικήσουν το Σύλλογο, να προβάλλουμε ενεργά τον πολιτισμό της Βιάννου και της Κρήτης και να ανανεώσουμε τον Σύλλογο με νέα μέλη από τις νεότερες γενιές απόδημων στην Αττική Βιαννιτών.
Σας καλούμε, λοιπόν, να καταθέσετε τις υποψηφιότητές σας (τηλ. 6944430330), όσοι θέλετε να βοηθήσετε να μη σβήσει ο ιστορικός Σύλλογος μας. Να προσέλθετε στις 18/12 στο γραφείο, Πατησίων 4, 5ος όροφος για να ασκήσετε το εκλογικό σας δικαίωμα και να δώσετε, με το μαζικό παρών, δύναμη στον «Διαβάτη».
Πέμπτη 26.10.22 https://youtu.be/1Qe7MRIokGI
Η νύχτα που πέθανε ο Καζαντζάκης, σαν σήμερα στις 26 Οκτωβρίου του 1957, στις 22:20 το βράδυ.
Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός· κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι᾿ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή· κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι᾿ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία – Απόσπασμα από την Ασκητική.
Το τέλος της ιστορίας
Μετά από ένα ταξίδι στην Κίνα, ο Καζαντζάκης επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 1957, σε ηλικία 74 ετών στο Φράιμπουργκ. Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας στις 3 Νοεμβρίου. Η Ελένη Καζαντζάκη ζητάει από την Εκκλησία της Ελλάδος να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα, αλλά ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Θεόκλητος αρνείται.
Άλλωστε δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από όταν η εκκλησία της Ελλάδας είχε ζητήσει τον «διωγμό» του Καζαντζάκη για μερικές σελίδες του Καπετάν Μιχάλη, και για την όλη σύλληψη του «Τελευταίου πειρασμού»
Η Ελένη και ο Πρεβελάκης τον παραλαμβάνουν από την Ελευσίνα και η σορός του Καζαντζάκη παραμένει στο νεκρικό θάλαμο του Α΄ νεκροταφείου Αθηνών, απόντος ιερέα. Άκαρπες απέβησαν οι προσπάθειες που κατέβαλαν ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο κυβερνητικός επίτροπος Θ. Σπεράντζας, φίλοι και οι δύο του Καζαντζάκη, να μείνει η σορός του σε ναό της Αθήνας μέχρι την αναχώρησή της για την Κρήτη.
Την επομένη τον συνοδεύουν στο Ηράκλειο και ο νεκρός εκτίθεται σε δημόσιο προσκύνημα στον μητροπολιτικό ναό. Στις 5 Νοεμβρίου, στις 11 το πρωί, αρχίζει η νεκρώσιμος ακολουθία, παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων.
Ακολούθως γίνεται η ταφή στην οποία όμως οι ιερείς δεν συμμετέχουν, κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου Αθηνών. Η ταφή έγινε στην ντάπια Μαρτινέγκο, πάνω στα Βενετσάνικα τείχη. Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε, όπως το θέλησε ο ίδιος, η επιγραφή: Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος.
Την ημέρα της κηδείας ο μετέπειτα Μητροπολίτης Αυγουστίνος Καντιώτης, γράφει:
«Σήμερα ήταν μια σκοτεινή μέρα του Ελληνικού Έθνους. Ο γλυκύτατος Χριστός ξανασταυρώθηκε από τους αισχρούς αντιπροσώπους της λογοτεχνίας. Η πέννα του βρωμερού αντίχριστου ξέσχισε το στήθος του Κυρίου. Φρίκη, φρίκη, ούτε ο υπόνομος των Αθηνών δεν θα ανέδιδε τέτοια δυσωδία. Έφτασε η Δευτέρα παρουσία! Θλίψη, θλίψη και το θλιβερότερο ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος, παρόλο που ειδοποιήθηκε αυστηρά από την Ιεραρχία, άφησε τον βλάστημο να μπει μέσα σε Χριστιανική εκκλησία!».
Σε συνέντευξη στη δημοσιογράφο Ελένη Κατσουλάκη, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος, αναφέρει:
-Εγώ τον αγαπούσα πολύ τον Καζαντζάκη. Τον θαύμαζα στα κρυφά. Ξέρετε, η εκκλησία είναι στενοκέφαλη. Δεν μπορούσα να εκφράσω τα πραγματικά μου αισθήματα. Θα με πετούσαν έξω. Έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία του. Ο Καζαντζάκης κατά μένα είναι ο πρωτοψάλτης της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η εκκλησία τον παρεξήγησε. Ο Καζαντζάκης ήταν φιλόσοφος και αλληγορικός συγγραφέας.
-Μα η εκκλησία τον αφόρισε!
-Δεν είναι αλήθεια. Ο Καζαντζάκης ποτέ δεν αφορίστηκε. Η Ιερά Συνοδός τον καταράστηκε και τον αφόρισε και ζήτησε από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα να επικυρώσει την αφόρισή του. Ο Πατριάρχης πέταξε την αίτηση σε ένα συρτάρι και ακόμα εκεί είναι. Ποτέ δεν την υπέγραψε. Όχι μόνο αυτό, αλλά τα βιβλία του Καζαντζάκη στολίζουν και τώρα ακόμα την βιβλιοθήκη του Πατριαρχείου!Εγώ, δεσποινίς Κατσουλάκη πήγα και στην κηδεία του! Παρ’ όλες τις απειλές, διαταγές, εκκλήσεις και κατάρες που πήρα γραπτώς και προφορικώς, έδωσα άδεια να μπει η σωρός του στον Άγιο Μηνά και έκανα μάλιστα και τη νεκρική δέηση!
-Δεν φοβηθήκατε;
-Ήταν δύσκολη η θέση μου. Είχα μεγάλη πίεση και από την Ιεραρχία και από τις τοπικές αρχές. Αν δεν άφηνα την σωρό του Καζαντζάκη στον Άγιο Μηνά, θα γινόταν η επανάσταση του 1821 και θα αιματοκυλιόμαστε εδώ κάτω! Οι Κρητικοί το είχαν πάρει πολύ πατριωτικά το θέμα. Ήταν ανήμερα θηρία! Στην κηδεία κόντεψε να γίνει μεγάλο μακελειό. Κάμποσοι κληρικοί χωρίς ράσα ακολούθησαν τη νεκρική πομπή βρίζοντας τον νεκρό, αρπάχτηκαν στα χέρια με ντόπιους Κρητικούς. Δύσκολες ώρες και για μένα ένα ανώτατο κληρικό!
-Εσείς τον θάψατε;
-Όχι, αλίμονο μου! Θα με αφόριζε η Ιερά Σύνοδος! Είχαμε διαταγή να μην γίνει η ταφή του από κανένα Ορθόδοξο παπά. Εγώ δεν ήμουνα κοντά στη σωρό του Καζαντζάκη.
-Οι εφημερίδες έγραψαν ότι θάφτηκε από ιερέα ο Καζαντζάκης.
-Ο κόσμος είχε άγνοια. Όταν έφτασε η σωρός του στο Μαρτινέγκο, κάποιος έβγαλε επικήδειο λόγο. Μα κανείς κληρικός δεν ήταν γύρω για να θάψει τον νεκρό. Σκεφτείτε τώρα μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου και τις φωτογραφικές μηχανές του διεθνούς τύπου! Πουθενά παπάς. Οι Βρακοφόροι Κρητικοί άρχισαν να φουρτουνιάζουν, άναψαν τα αίματα και ήθελαν να βουτήξουν το φέρετρο και να το θάψουν με τα ίδια τους τα χέρια. Κείνη την τραγική στιγμή ως εκ θαύματος παρουσιάστηκε ένα νέος παπάς με ράσα και με θυμιατό! Ούτε ήξερα ποιος ήταν και πώς βρέθηκε εκεί, από πού ξεφύτρωσε! Κανείς δεν ήξερε!…».
Και η ιστορία του ιερέα που βρέθηκε εκείνη τη μέρα στον τάφο του Καζαντζάκη, του παπά – Σταύρου Καρπαθιωτάκη:
-Τον Νοέμβριο του 1957 ήμουνα στρατιώτης και παπάς και υπηρετούσα τη θητεία μου στο Ηράκλειο. Μια μέρα πριν την κηδεία του Καζαντζάκη, ο διοικητής κάλεσε όλους τους στρατιωτικούς και έδωσε διαταγή να μην βγει κανείς έξω από το στρατόπεδο στις 5 Νοέμβριου. Οι αρχές και ο στρατός φοβόνταν μεγάλες φασαρίες, γιατί είχε έρθει εκκλησιαστική διαταγή να μην ταφεί ο Καζαντζάκης. Όταν θα το έπαιρναν χαμπάρι οι Κρητικοί θα έκαναν μεγάλες φασαρίες. Εγώ σαν παπάς ένιωσα πολύ άσχημα. Η συνείδηση μου με πείραζε πολύ. Ήμουν παπάς. Δεν άντεχα να πάρω στον λαιμό μου τέτοιο άδικο. Δεν μπορούσα να αρνηθώ τα ιερά μυστήρια σε ένα βαφτισμένο Χριστιανό που δεν έκανε ποτέ κάτι ανήθικο ή εγκληματικό. Όσο αφορά τα βιβλία του δεν είμαι εγώ άξιος να τον κρίνω.
-Πώς τα καταφέρετε;
-Το έσκασα κρυφά από τον στρατό τη μέρα της κηδείας. Πήρα αθόρυβα τα ράσα μου και έτρεξα στον Μαρτινέγκο και τον έθαψα.
-Ο κόσμος που περίμενε στον Μαρτινέγκο ήξερε τι έγινε;
-Όχι. Όλοι νόμισαν ότι με έστειλε η εκκλησία να τον κηδέψω. Είχαν δει και τον Μητροπολίτη Ευγένιο στον Άγιο Μηνά. Δεν ήξερε κανείς τι γινόταν στα παρασκήνια!
-Τιμωρηθήκατε;
-Ναι. Πέρασα από στρατιωτικό δικαστήριο και μπήκα φυλακή για έξι μήνες!»
Οι σπουδαστές της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου, προπορεύονται της νεκρικής πομπής κρατώντας τα βιβλία του Καζαντζάκη ως παράσημα.
Η πομπή της κηδείας περνάει από τους κατάμεστους δρόμους του Ηρακλείου. Μπροστά διακρίνονται ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Ρίχνω στερνή ματιά γύρα μου· ποιον ν’ αποχαιρετήσω; τι ν’ αποχαιρετήσω; τα βουνά, τη θάλασσα, την καρπισμένη κληματαριά στο μπαλκόνι μου, την αρετή, την αμαρτία, το δροσερό νερό; Μάταια, μάταια· κατεβαίνουν όλα ετούτα μαζί μου στο χώμα.
Σφίγγω ήσυχα, πονετικά, ένα σβώλο κρητικό χώμα στη φούχτα μου· το κρατούσα το χώμα ετούτο πάντα μαζί μου, σε όλες μου τις περιπλάνησες, και στις μεγάλες μου αγωνίες το ’σφιγγα μέσα στη φούχτα μου κι έπαιρνα δύναμη, δύναμη μεγάλη, σαν να ’σφιγγα το χέρι φίλου αγαπημένου. Αυτό ήμουν αιώνια, αυτό θα ’μαι αιώνια, πέρασε αστραπή η στιγμή που στροβιλίστηκες, άγριο χώμα της Κρήτης, κι έγινες αγωνιζόμενος άνθρωπος.
Έχετε γεια! – Απόσπασμα από το Αναφορά στον Γκρέκο
Σήμερα, 65 χρόνια μετά τον θάνατο του μεγαλύτερου Έλληνα συγγραφέα, κυκλοφορεί Ο Ανήφορος, το μοναδικό ανέκδοτο μυθιστόρημά του.
«Μια λέξη πάντα, σε όλη μου τη ζωή, με τυραννούσε και με μαστίγωνε: η λέξη Ανήφορος: τον ανήφορο αυτό θα ’θελα εδώ, με αλήθεια μαζί και φαντασία, να παραστήσω και τις κόκκινες πατημασιές που άφηκε το ανηφόρισμα», έγραφε ο Νίκος Καζαντζάκης στο αυτοβιογραφικό Αναφορά στον Γκρέκο.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΡΟΜΗΣ
1η ημέρα: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 11/11/22
Αθήνα – Λίμνη Πλαστήρα – Καλαμπάκα
Νωρίς το πρωί αναχωρούμε για τη λίμνη Πλαστήρα ή αλλιώς Λίμνη
Ταυρωπού, με ενδιάμεση στάση για καφέ στην περιοχή της Λαμίας.
Η ιδέα για την τεχνητή λίμνη ανήκει
στον στρατηγό Πλαστήρα, όταν το 1935
επισκέφθηκε την γενέτειρά του, μετά
από καταστροφικές πλημμύρες στη
περιοχή και υλοποιήθηκε το 1959 με
την ολοκλήρωση του φράγματος.
Στάση στο φράγμα της λίμνης που
είναι πραγματικά εντυπωσιακό (μήκος 200 μέτρα και ύψος 83 μέτρα)
για φωτογραφίες και αγορά αναμνηστικών, πέρασμα από
την Πλαζ Λαμπερού (προαιρετικό γεύμα) Μέσα από μία πανέμορφη
διαδρομή συνεχίζουμε για την Καλαμπάκα
Άφιξη στο ξενοδοχείο μας, τακτοποίηση στα δωμάτια. Χρόνος
ελεύθερος για γνωριμία με την Καλαμπάκα. Διανυκτέρευση.
2η ημέρα: ΣΑΒΒΑΤΟ 12/11/22
Καλαμπάκα – Μέτσοβο- Καλαμπάκα
Πρόγευμα μπουφές. Αφιερωμένη στο Μέτσοβο η σημερινή
απόδραση. Η παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζει το
χωριό που κυριαρχεί η πέτρα, το ξύλο και το κεραμίδι. Στο ελεύθερο
χρόνο επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο Αβέρωφ-Τοσίτσα όπου
ξεδιπλώνεται όλη η Ιστορία αλλά και η παράδοση του Μετσόβου,
προσκύνημα στην Αγία Παρασκευή με το εξαιρετικό τέμπλο θα μας
εντυπωσιάσει. Επιστροφή το απόγευμα στην Καλαμπάκα.
3η ημέρα: Κυριακή 13/11/22
Καλαμπάκα – Πύλη – Ελάτη – Περτούλι – Τρίκαλα
Πρόγευμα μπουφές. Αναχώρηση για επίσκεψη στην γυναικεία Ιερά
Μονή Αγίου Στεφάνου. Τα Μετέωρα έχουν χαρακτηριστεί ως το
δεύτερο 'Αγιον Όρος και συνεχίζουν τη μοναστική παράδοση
εδώ και έξι περίπου αιώνες. Αυτό το μεγαλούργημα της
φύσης αποτελεί ένα μοναδικό σε ομορφιά γεωλογικό
φαινόμενο και ένα σημαντικό μνημείο της Ορθοδοξίας. Ακολούθως, στις πλαγιές του Κόζιακα στις παρυφές της Πίνδου, όπου
μέσα από μια καταπράσινη διαδρομή αλπικής ομορφιάς θα
επισκεφθούμε τα χωριά Ελάτη – Περτούλι, περνώντας από την
ιστορική Παναγίας των Μεγάλων Πυλών (Πόρτα Παναγιά) που
χτίστηκε το 1283 και έχει κηρυχθεί Εθνικό Μνημείο. όπου θα δούμε το
περίφημο Κουρσουμ Τζαμί με το χαμάμ του, σχεδιασμένο από τον
φημισμένο αρχιτέκτονα Μιραμάρ Σινάν και το Χαμάμ στα κτίρια του
οποίου στεγάζεται το Μουσείο Τσιτάνη.
Ελεύθερος χρόνος για γνωριμία με την πόλη και επιθεώρηση στα
τοπικά τσιπουράδικα.
Επιστροφή στην Αθήνα με ενδιάμεσες στάσεις για καφέ.
Τιμή κατ’ άτομο :
Περιλαμβάνονται
Μεταφορές, περιηγήσεις με πολυτελές κλιματιζόμενο πούλμαν
2 διανυκτερεύσεις
Πλούσιο πρωινό στο ξενοδοχείο
Ασφάλεια Αστικής και επαγγελματικής ευθύνης
Δεν περιλαμβάνονται: Είσοδοι σε τυχόν μουσεία, αξιοθέατα,
ποτά στα γεύματα, φιλοδωρήματα και ότι αναφέρεται ως προαιρετικό.
Ο φόρος διαμονής (άρθρο 53 – v.4389/16) για το ξενοδοχείο
Αλλαγή στο πρόγραμμα: Ο υπεύθυνος της εκδρομής, πριν ή
κατά την διάρκεια του ταξιδιού έχει δικαίωμα να αλλάξει την σειρά
εκτελέσεως του προγράμματος ή και να τροποποιήσει αυτό αν κριθεί
απαραίτητο λόγω ανυπέρβλητων δυσκολιών, τοπικών συνθηκών, ή
τεχνικών προβλημάτων, προσπαθώντας φυσικά να μην αλλοιώσει τον
χαρακτήρα του ταξιδιού ή μειώσει το επίπεδο των παρεχομένων
υπηρεσιών.
Σύλλογος Βιαννιτών στην Αττική «Ο ΔΙΑΒΑΤΗΣ» ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Εξαιρετικά επιτυχημένη η εκδήλωση του ΔΙΑΒΑΤΗ για την 79η επέτειο του Ολοκαυτώματος της Βιάννου και της Δυτικής Ιεράπετρας
Ο Σύλλογος Βιαννιτών στην Αττική «ο Διαβάτης» τίμησε την 79η επέτειο του Ολοκαυτώματος των χωριών της Επαρχίας Βιάννου και της Δυτικής Ιεράπετρας. Η εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2022 στην Κρητική Εστία, τελούσε υπό την αιγίδα του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και συγκέντρωσε πλήθος πολιτών και εκπροσώπους θεσμικών φορέων.
Μετά την επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα το λόγο έλαβε ο Πρόεδρος του «Διαβάτη» κ. Γιώργος Στρατογιαννάκης, που καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και αναφέρθηκε συνοπτικά στα θλιβερά γεγονότα του μαύρου Σεπτέμβρη του 1943, τον ηρωισμό του Βιαννίτικου λαού και τα μηνύματα που στέλνει σήμερα το Ολοκαύτωμα της Βιάννου για τη διεκδίκηση Δικαιοσύνης και Αποζημίωσης.
Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό ο Πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης κ. Παύλος Μπαριτάκης, που αναφέρθηκε στα μηνύματα της επετείου καλώντας να περάσει η Ιστορία της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στα σχολεία και να κλιμακωθεί ο αγώνας για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση. Στην εκδήλωση απηύθυναν επίσης χαιρετισμό Πρόεδρος της Κρητικής Εστίας κ. Αντώνης Μυτιληνάκης και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ιεραπετριτών της Αθήνας κ. Γιάννης Περράκης.
Την κεντρική ομιλία πραγματοποίησε ο πρώην Υφυπουργός Πολιτισμού και φιλόλογος κ. Μανόλης Χατζηνάκης, ο οποίος αναφέρθηκε με λόγο συγκινητικό και γλαφυρό στο δράμα και τον αγώνα της ηρωίδας γυναίκας της Βιάννου και της Δ. Ιεράπετρας, σε μια πρωτότυπη αναδρομή στους σταθμούς της Νεότερης Ιστορίας του τόπου μας, καλώντας σε ανυποχώρητο αγώνα για Μνήμη και Δικαιοσύνη τις νεότερες γενιές.
Την εκδήλωση πλαισίωσε με ένα εξαιρετικό χορευτικό δρώμενο το γυναικείο συγκρότημα του «Διαβάτη» υπό την καθοδήγηση της δασκάλας κας Μαρίας Πανακάκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συμμετέχουσες ήταν ντυμένες στα μαύρα.
Στο μουσικό μέρος της εκδήλωσης συμμετείχαν οι Στέφανος Γαβαλάς (λύρα, τραγούδι), Γιάννης Χουστουλάκης και Άγγελος Παπαματθαίου (λαούτο), καθώς επίσης και η Νατάσα Παπαδοπούλου, η Αρετή Κοκκίνου και ο Γιάννης Λεκόπουλος, που ερμήνευσαν μοναδικά μελωδίες σπουδαίων Ελλήνων συνθετών.
Το συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης, ο οποίος συνέδεσε τα γεγονότα με την παλλαϊκή συμμετοχή των Κρητών στη μάχη της Κρήτης. Επιπλέον, χαρακτήρισε το Ολοκαύτωμα της Βιάννου και της Δυτικής Ιεράπετρας τομή στην Ιστορία της Κατοχής, μεγαλειώδη την Αντίσταση του κρητικού λαού και πιο επίκαιρο παρά ποτέ τον αγώνα για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση!
Στην εκδήλωση έδωσαν το παρών το μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών και μέλος της Γραμματείας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα Ζωή Ξενάκη, ο πρώην Υπουργός Μιχάλης Καρχιμάκης, ο Πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως κ. Γεώργιος Μαριδάκης, η υποψήφια Πρόεδρος στις προσεχείς εκλογές για την Παγκρήτιο Ένωση κα Ρένα Βασιλάκη, ο Αντιπρόεδρος της Ενώσεως των Απανταχού Σφακιανών κ. Μανούσος Μανούσακας, ο Πρόεδρος των Ακουμιανών Αττικής κ. Μανώλης Μαρινάκης, πολλοί υποψήφιοι-ες Σύμβουλοι και σύσσωμο το Δ.Σ. του «ΔΙΑΒΑΤΗ».
Μετά το τέλος της εκδήλωσης ακολούθησε κρητικό κέρασμα από τον Διαβάτη.
ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΜΑΣ! ΑΝΥΠΟΧΩΡΗΤΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ!
Για το Δ.Σ. του Διαβάτη
Ο Πρόεδρος
Ο Γενικός Γραμματέας
Γιώργος Στρατογιαννάκης
Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης
Παρασκευή 14.10.22
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΙΑΝΝΙΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ «Ο ΔΙΑΒΑΤΗΣ»
Συμπληρώνεται τις ερχόμενες μέρες ένας χρόνος από την απώλεια του Νίκου Ελευθεριάδη, του γιου της εκλεκτής φίλης και π. μέλους του Δ.Σ. του Συλλόγου Μαρίνας Κοντάκη από το Κεφαλοβρύσι. Ο αδόκητος χαμός του συγκλόνισε κάθε Βιαννίτη και για αυτό συμμετέχουμε στο μνημόσυνο που θα τελεστεί το Σάββατο 15/10 στις 09:00 π.μ. στον ιερό ναό Αγίου Δημητρίου των Όπλων στα κ. Πατήσια.
Καλή δύναμη και υγεία στους οικείους του να τιμούν τη μνήμη του!
Δευτέρα 3.10.22
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΙΑΝΝΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ «Ο ΔΙΑΒΑΤΗΣ»
79Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΒΙΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΤΙΜΗΣ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗΣ
Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2022
Αμφιθέατρο Κρητικής Εστίας
Στράβωνος 12, Παγκράτι
10:30 Έναρξη Εκδήλωσης –Επιμνημόσυνη Δέηση για τα θύματα
10:45 Καλωσόρισμα – Εισαγωγική ομιλία του προέδρου του «Διαβάτη» κ. Γιώργου Στρατογιαννάκη.
10:50 Ομιλία για το ιστορικό και το μήνυμα του Ολοκαυτώματος από τον π. Υφυπουργό Πολιτισμού και φιλόλογο κ. Μανόλη Χατζηνάκη.
11:15 Χορευτικό δρώμενο από το γυναικείο συγκρότημα του «Διαβάτη» υπό την καθοδήγηση της δασκάλας κας Μαρίας Πανακάκη.
11:25 Χαιρετισμός του προέδρου του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης κ. Παύλου Μπαριτάκη.
11:35 Μουσική Επένδυση της εκδήλωσης από τη μεικτή χορωδία «Μελωδοί» υπό τη διεύθυνση του κ. Σ. Δογάνη.
Συμμετέχουν επίσης η Νατάσα Παπαδοπούλου και η Αρετή Κοκκίνου.
12:00 Λήξη της εκδήλωσης
Συντονισμός – Εισήγηση: Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης, Γενικός Γραμματέας «Διαβάτη», Συγγραμματέας Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
Μετά το τέλος της εκδήλωσης θα ακολουθήσει κέρασμα από τον Διαβάτη στο κυλικείο της Κρητικής Εστίας.
Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.
Σάββατο 24.9.22 Αγαπητοί φίλοι,
1. την Κυριακή 25/9 ώρα 10.00 π.μ. να βρεθούμε στο γραφείο του Συλλόγου για να πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις ενόψει της επανέναρξης της λειτουργίας μας και του προγραμματισμού επικείμενων εκδηλώσεων. Η παρουσία μας είναι απαραίτητη.
Ίσως η καλύτερη ανάρτηση που δημοσιεύτηκε ποτέ με θέμα “μηδενικές εκπομπές”. Σίγουρα αξίζει να το διαβάσετε!
(Μετάφραση από τα αγγλικά):
«Οι μπαταρίες δεν δημιουργούν ηλεκτρισμό – αποθηκεύουν ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται αλλού, ειδικά μέσω άνθρακα, ουρανίου, φυσικής ενέργειας ή γεννήτριες με ντίζελ. “Ο ισχυρισμός λοιπόν ότι ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι όχημα μηδενικών εκπομπών δεν ισχύει καθόλου.
Δεδομένου ότι το σαράντα τοις εκατό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στις Ηνωμένες Πολιτείες προέρχεται από εργοστάσια παραγωγής άνθρακα, έτσι το σαράντα τοις εκατό των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στο δρόμο έχουν βάση τον άνθρακα.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Όσοι είναι ενθουσιασμένοι με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και την πράσινη επανάσταση ας ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά στις μπαταρίες, αλλά και τις ανεμογεννήτριες και τα ηλιακά πάνελ.
Μια τυπική μπαταρία ηλεκτρικού αυτοκινήτου ζυγίζει 1.000 λίβρες, περίπου στο μέγεθος μιας βαλίτσας. Περιέχει 25 λίβρες λίθιο, 60 λίβρες νικέλιο, 44 λίβρες μαγγάνιο, 30 λίβρες κοβάλτιο, 200 λίβρες χαλκού και 400 λίβρες αλουμινίου, ατσάλι και πλαστικό. Υπάρχουν πάνω από 6.000 μεμονωμένα κύτταρα ιόντων λιθίου μέσα.
Για να φτιάξετε κάθε μπαταρία BEV, θα πρέπει να επεξεργαστείτε 25.000 λίβρες αλάτι για λίθιο, 30.000 λίβρες μεταλλεύματος για κοβάλτιο, 5.000 λίβρες ρητίνης για νικέλιο και 25.000 λίβρες μεταλλεύματος από χαλκό. Συνολικά, πρέπει να ξεθάψεις 500.000 λίβρες χώμα για μια μπαταρία. “
Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα ηλιακά συστήματα είναι τα χημικά που χρησιμοποιούνται για να μετατρέψουν το πυριτικό άλας σε πυρίτιο που χρησιμοποιείται για τα πάνελ. Για να παραχθεί επαρκές καθαρό πυρίτιο, πρέπει να υποβληθεί σε επεξεργασία με υδροχλωρικό οξύ, θειικό οξύ, φθόριο, τριχλωροτάνιο και ακετόνη.
Επιπλέον, χρειάζονται γάλλιο, αρσενίδιο, δισελενίδιο χαλκού-ίνδιο-γαλλίου και τελλουριούχο κάδμιο, τα οποία είναι επίσης ιδιαίτερα τοξικά. Η σκόνη σιλικόνης αποτελεί κίνδυνο για τους εργαζόμενους και τα πλακάκια δεν μπορούν να ανακυκλωθούν.
Οι ανεμογεννήτριες είναι μη plusultra από άποψη κόστους και περιβαλλοντικής καταστροφής. Κάθε ανεμόμυλος ζυγίζει 1.688 τόνους (ισοδύναμο βάρους 23 σπιτιών) και περιέχει 1300 τόνους σκυρόδεμα, 295 τόνους χάλυβα, 48 τόνους σιδήρου, 24 τόνους υαλοπίνακας και τα δύσκολα κερδισμένα σπάνια εδάφη Νεοδύμ, Πρασεοδύμιο και Δυσπρόσιο. Κάθε μία από τις τρεις λεπίδες ζυγίζει 81.000 λίβρες και έχει διάρκεια ζωής από 15 έως 20 χρόνια, μετά από την οποία πρέπει να αντικατασταθούν. Δεν μπορούμε να ανακυκλώσουμε χρησιμοποιημένες λεπίδες ρότορα.
Ομολογουμένως, αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να έχουν τη θέση τους, αλλά πρέπει να κοιτάξετε πέρα από τον μύθο της ελευθερίας των εκπομπών.
Το “Going Green” μπορεί να ακούγεται σαν ένα ουτοπικό ιδανικό, αλλά αν κοιτάξετε το κρυμμένο και ενσωματωμένο κόστος με ρεαλιστικό και αμερόληπτο τρόπο, θα διαπιστώσετε ότι το “Going Green” κάνει μεγαλύτερη ζημιά στο περιβάλλον της γης από ό,τι φαίνεται. Κάθε.
Δεν είμαι αντίθετος στην εξόρυξη, ηλεκτρικά οχήματα, αιολική ή ηλιακή ενέργεια. Αλλά δείχνω την πραγματικότητα της κατάστασης.
Τρίτη 28.6.22 Ο ΔΙΑΒΑΤΗΣ συμμετείχε στη συνάντηση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων στο Ναύπλιο με το χορευτικό του, μεταφέροντας για άλλη μια φορά το όνομα και την παράδοση της Βιάννου σε όλη την Ελλάδα. Ψυχή της πρωτοβουλίας η βιαννίτισσα πρωτοχορεύτρια και δασκάλα του συλλόγου Μαρία Πανακάκη που σε συνεργασία με τον σύλλογο Κρητών Βριλησσίων αποτέλεσε το κεντρικό πρόσωπο των banner της εκδήλωσης. Είναι τεράστια τιμή και προβολή για τον τόπο μας η παρουσία της, ενώ αμέτρητα τα συγχαρητήρια που δέχθηκαν τα παιδιά του Διαβάτη.
Ακολουθεί φωτορεπορτάζ
Δευτέρα 27.6.22: “ένας υπέροχος κόσμος”
Η δεύτερη Πτώση
Υπάρχει μια αρρωστημένη κατάσταση γύρω μας και δεν οφείλεται αποκλειστικά στην πανδημία. Ίσως η πανδημία να έγινε η αίτια να τραβηχτεί η κουρτίνα και να αποκαλυφτεί ένας “υπέροχος” κόσμος.
Ένας “υπέροχος” κόσμος που θυσιάζει ακόμα και το μέλλον των παιδιών του για να μείνει αυτός ασφαλής.
Κι όμως υπάρχει τόση χαρά και ευτυχία σε αυτόν τον κόσμο – απλά εμείς ξεχάσαμε πως να τις αναζητούμε…
Τα θέλω μας και οι αναζητήσεις μας, μπερδεύτηκαν ένα πρωινό που θεοποιήσαμε αυτό που μας γυάλισε πιο πολύ – δεν είχαμε ακούσει πως αυτό που γυαλίζει δεν είναι πάντα χρυσός και σίγουρα δεν είναι Θεός.
Θεοποιήσαμε το χρήμα και από τότε σαν να μας έδιωξαν για δεύτερη φορά από τον Παράδεισο. Και τώρα δεν υπάρχει Εύα για να κατηγορήσουμε, ούτε ο πονηρός Όφις – είμαστε όλοι συμμέτοχοι στην Πτώση…
Στο κυνήγι του χρήματος ξεχάσαμε να ζούμε – στο κυνήγι του χρήματος ξεχάσαμε πως είμαστε άνθρωποι. Όταν το μέσον για μια καλύτερη ζωή γίνεται σκοπός της ζωής, τότε μην απορείς γιατί η ζωή μας γύρισε την πλάτη.
Υπάρχει τόση ομορφιά και αρμονία γύρω μας στην φύση, στο σύμπαν και όλα φτιαγμένα χωρίς μια δεκάρα. Ο χρόνος ήταν πάντα ο μοναδικός βοηθός στην φύση και στο σύμπαν, μα εμείς δεν κατέχουμε πια το δώρο της προσμονής.
Βιαζόμαστε να πετύχουμε και από την βιασύνη μας ξεχάσαμε να ζήσουμε. Ασθμαίνοντας προσπαθούμε να πάρουμε μέρος σε ένα κυνήγι που δεν είμαστε φτιαγμένοι γι αυτό.
Ο πολεμιστής με την ασπίδα, την πανοπλία και το σπαθί δεν μπορεί να τρέξει – δεν τα φόρεσε όλα αυτά για να τρέξει. Αλίμονο στον πολεμιστή που πιστεύει πως γεννήθηκε δρομέας.
Θα πρέπει να βρούμε πάλι την επαφή μας με την φύση, θα πρέπει να πετάξουμε όλα τα άχρηστα πράγματα που μας φόρτωσαν και μας τραβάνε κάτω.
Θα πρέπει να αποφασίσουμε αν θα ζήσουμε σαν πολεμιστές ή σαν δρομείς.
Ένας υπέροχος κόσμος αλήθεια μας περιμένει εκεί έξω, εδώ στο πρώτο ψέμα θα βοηθήσουμε να τον βρούμε μαζί…
Σάββατο 25.6.22ΣΟΚάρει η ομολογία μιας Ελβετίδας: “Μισώ τους Έλληνες διότι…”
Στο βιβλίο με τίτλο «Σκυλάνθρωποι» καταγράφεται η αφήγηση μιας Ελβετίδας που επιχειρεί να ερμηνεύσει με ενδιαφέροντα τρόπο την άσχημη συμπεριφορά των Ευρωπαίων απέναντι στους Έλληνες.
H Ελβετίδα αφηγείται: «Τα ζώα δεν συγχωρούν ποτέ στον άνθρωπο τη βελτίωση της συμπεριφοράς τους, γιατί νιώθουν ότι αυτή η βελτίωση τ’ απομακρύνει από τη φύση τους, και όποτε δίνεται η ευκαιρία το μίσος εκρήγνυται».
«Είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει μ’ εμάς τους Ευρωπαίους και τους Έλληνες!
Αν υπάρχει μια φυλή στον κόσμο που κυριολεκτικά τη μισώ αφόρητα, αυτή η φυλή είναι οι Έλληνες»!
Και τεκμηριώνει την άποψή της λέγοντας ότι στα γυμνασιακά της χρόνια ένιωθε «ψυχικά καταπιεσμένη» γιατί «Οι Σοφοί μας Δάσκαλοι δεν μας δίδαξαν τίποτα που να μην το είχαν ήδη Ανακαλύψει, Εξηγήσει, να μην να μην το είχαν Τεκμηριώσει, να μην το είχαν Τελειοποιήσει οι Αρχαίοι Έλληνες»!
Κι αν κάποτε ανέφεραν κανένα άλλον συγγενή της Γνώσης και της Σοφίας, που δεν ήταν Έλληνας, στο τέλος πάντα κατέληγαν ότι η Γνώση του και η Σοφία του ήταν βασισμένη επάνω στη Σοφία κάποιου Έλληνα Φιλόσοφου!
Σιγά σιγά ένιωθα πως οι Γνώσεις μου, οι Σκέψεις μου, τα Αισθήματά μου, η Προσωπικότητά μου, ο Κόσμος μου, η Ύπαρξή μου ως το πιο έσχατο κύτταρο μου ήταν όλα επηρεασμένα, ήταν ταγμένα σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε «Η Φιλοσοφία των Αρχαίων Ελλήνων»!
«Αργότερα στο πανεπιστήμιο, η κατάσταση έγινε δραματική.
Ο Ασκληπιός από τη μια, ο Ιπποκράτης απ’ την άλλη! Ο Γαληνός τη μια μέρα, ο Ορειβάσιος την επομένη!
Αέτιος το πρωί, Αλέξανδρος Τραλλιανός τ’ απόγευμα! Παύλος ο Αιγινίτης από ‘δω, Στέφανος ο Αθηναίος από ‘κει. Δεν μπορούσα ν’ανοίξω βιβλίο χωρίς να βρω μπροστά μου την ελληνική παρουσία.
Δεν τολμούσα να πιάσω στα χέρια μου λεξικό για να βρω μια δύσκολη, σπάνια, μια χρήσιμη, μια έξυπνη, μια όμορφη, μια μεστωμένη λέξη. Όλες ελληνικές! Και άλλες αμέτρητες σαν την άμμο τω ν θαλασσών και των ποταμών, ελληνικής κι αυτές προέλευσης! Πρόκειται για φαινόμενο ομαδικό!
Έτσι αισθανόμαστε λίγο πολύ όλοι μας απέναντι στους Έλληνες.
Τους μισούμε όπως τα ζώα τους θηριοδαμαστές. Και μόλις μας δίνεται η ευκαιρία χυμάμε, τους δαγκώνουμε και τους κατασπαράζουμε.
Γιατί στο βάθος ξέρουμε ότι κάποτε είμαστε ζώα μ’ όλη τη σημασία της λέξης κι είναι αυτοί, οι Έλληνες, πάλι οι Έλληνες, πάντα οι Έλληνες, που μας εξώσανε από τη ζωώδικη υπόσταση και μας ανεβάσανε στην ίδια με τους εαυτούς τους ανθρώπινη βαθμίδα! Δεν αγαπάμε κάτι που θαυμάζουμε.
Ρίξε μια ματιά στην ιστορία και θα διαπιστώσεις ότι όλοι οι Ευρωπαίοι, με αρχηγούς τους Λατίνους και το Βατικανό, λυσσάξαμε να τους εξαφανίσουμε τους Έλληνες από το πρόσωπο της γης!
Δεν θα βρεις και δεν θα φανταστείς συνδυασμό και εγκλήματος, πλεκτάνης και παγίδας που δεν το σκαρφιστήκαμε και δεν το πραγματώσαμε για να τους εξολοθρεύσουμε! . η ιστορία με το μίσος κατά των Ελλήνων δεν ξέφτισε.
Ο σύγχρονος πολιτισμένος άνθρωπος είναι ο ίδιος και χειρότερος. Δεν θα επιτρέψει ποτέ το Βατικανό, να επιβιώσει στην αυλόπορτα της Ευρώπης, στα πλευρά της Ασίας και στο κατώφλι της Αφρικής ο Ελληνισμός γιατί θεωρούν ότι τους αφαιρούμε Σεβασμό και Κύρος!
Για αυτό παρόλο που τους μισώ, γιατί δεν προέρχομαι από τη φυλή τους, δεν μπορώ να μη τους θαυμάζω και να μη τους σέβομαι και θα συνεχίσω να Μελετάω τον Πλάτωνα, τον Σωκράτη και τον Περικλή όσο θα ζω, διδάσκοντας στα παιδιά μου τη Δύναμη της Σοφίας τους και την επιρροή της στη Ζωή μας και στην Ευτυχία μας!»
Πηγή: newsone
Τρίτη 21.6.22
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
«Να’ μουν πουλί να πέτουνα, μαζί με τον Διαβάτη
απόψε που ανταμώνουμε η Βιάννος και η Υπάτη»
Ολοκληρώθηκε την Κυριακή 19 Ιουνίου η ιστορική εξόρμηση του Συλλόγου Βιαννιτών της Αττικής «ο Διαβάτης» στη μαρτυρική κωμόπολη της Υπάτης, τον Γοργοπόταμο και άλλα εμβληματικούς τόπους της Φθιώτιδας. Πρόκειται για την έναρξη μίας σειράς δράσεων για να ενώσουμε τη φωνή μας με ανθρώπους και τόπους που η κοινή ιστορική πορεία μάς συνέδεσε άρρηκτα και παντοτινά.
Η προσκυνηματική μας επίσκεψη μας στη Φθιώτιδα ξεκίνησε το πρωί του Σαββάτου με περιήγηση στο σύγχρονο μουσείο Θερμοπυλών. Εν συνεχεία, οι Ρουμελιώτες φίλοι μας υποδέχθηκαν τα μέλη του Διαβάτη στην ιερά Μονή Παναγίας της Αγάθωνος στην Οίτη, όπου περιηγηθήκαμε στα μοναδικά βυζαντινά και νεότερα μνημεία της. Στα Λουτρά Υπάτης απολαύσαμε την ξεκούραση της φημισμένης λουτρόπολης και διαμείναμε.
Η παρουσία του Διαβάτη στις εκδηλώσεις για το Ολοκαύτωμα της μαρτυρικής πόλης της Υπάτης ξεκίνησε το βράδυ του Σαββάτου, στο ίδρυμα Ρούσκας, στην αίθουσα του οποίου υπήρχαν αφίσες με φωτογραφίες από όλες τις μαρτυρικές πόλεις, δύο από τις οποίες μας προκάλεσαν έντονη συγκίνηση καθώς αναπαριστούσαν τη Βιάννο και τα γεμάτα μαύρους, πένθιμους, σταυρούς σπίτια των Αμιρών. Στη συνέχεια, συμμετείχαμε στην παρουσίαση του βιβλίου του συντοπίτη μας Ανδρέα Ανδρουλιδάκη «Μνήμες Κατοχής» με ομιλία μας για τη σημασία της ανάδειξης της ιστορικής μνήμης και τη διεκδίκηση των Γερμανικών Αποζημιώσεων. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης επιδόθηκε πλακέτα στον πρόεδρο του Συλλόγου, Γιώργο Στρατογιαννάκη, για τη συμμετοχή του «Διαβάτη» στην 78η επέτειο του Ολοκαυτώματος και ακολούθησε το εντυπωσιακό χορευτικό μας υπό την καθοδήγηση της δασκάλας Μαρίας Πανακάκη και με το συγκρότημα των Μανώλη Πετράκη (λύρα) και Ανδρέα Αλεξάκη (λαούτο).
Στην πλατεία της κωμόπολης ξεκίνησε το δείπνο μας, που λόγω της βροχής μεταφέρθηκε στο εσωτερικό παραδοσιακού ψητοπωλείου, όπου οι Πετράκης – Αλεξάκης ξεσήκωσαν τους πάντες με τη μουσική τους κάνοντας την Υπάτη να μοιάζει με κρητική πολιτεία.
Το πρωί της Κυριακής συμμετείχαμε στην εκδήλωση μνήμης για το Ολοκαύτωμα της Υπάτης. Ο πρόεδρος του «Διαβάτη» κατέθεσε στεφάνι και η κεντρική ομιλήτρια κ. Αγγελική Κορκόβελου έκανε ιδιαίτερη μνεία στη Βιάννο και την ιστορία της, ενώ την προσοχή όλων τράβηξε το πανώ μας με το σύνθημα ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ & ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ.
Στη συνέχεια, ανταποκριθήκαμε στην ευγενική πρόσκληση του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα και συναντηθήκαμε μαζί του στο Κακογιάννειο Αστεροσχολείο της Υπάτης. Η συνομιλία μας με τον Υπουργό κράτησε 45’, πήρε τον χαρακτήρα ανοικτής και έντονης πολιτικής συζήτησης εφ’ όλης της ύλης με κύριο βάρος στην πορεία του ζητήματος των Γερμανικών Αποζημιώσεων. Μετά το μεσημέρι μεταβήκαμε στον Γοργοπόταμο, στο μέρος – σύμβολο της ενωμένης Εθνικής Αντίστασης.
Επιστρέφοντας το βράδυ της Κυριακής στην Αθήνα είχαμε έντονη την ικανοποίηση για τη διήμερη επίσκεψή μας στη Φθιώτιδα διότι το όνομα της Βιάννου ακουγόταν επί δύο ημέρες στη Ρούμελη ως συνώνυμο θυσίας και αγωνιστικότητας αλλά και διότι ενισχύσαμε τους δεσμούς της Βιάννου με την Υπάτη και συνολικά με τη Φθιώτιδα, με την οποία μας ενώνει, ούτως ή άλλως, η θυσία των προγόνων μας και ο αγώνας σήμερα για Μνήμη και Δικαιοσύνη.
Ευχαριστούμε τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο Υπάτης «Αινιάνες» για την εγκάρδια φιλοξενία του, την πρόεδρο του, Μαρία Λαϊνά και το εκτελεστικό Γραμματέα Γεράσιμο Βασιλείου για την εμπεριστατωμένη ξενάγηση, τον Δήμο Λαμιέων και όλους τους τοπικούς φορείς που μας τίμησαν. Κυρίως ευχαριστούμε τα μέλη και τους φίλους μας που ξεπέρασαν δισταγμούς, φόβους, υποχρεώσεις, οικονομικές δυσχέρειες ακολουθώντας μας στο ωραίο ταξίδι. Προσβλέπουμε σε μια σταθερή συνεργασία με όλες τις μαρτυρικές πόλεις ώστε να ενδυναμώσουμε τη μνήμη του αγώνα, το αίτημα του λαού μας για τη διεκδίκηση των Γερμανικών Αποζημιώσεων και την ενότητα όλων των δυνάμεων της πατρίδας μας.
Για το Δ.Σ. του Διαβάτη,
Ο Πρόεδρος
Ο Γενικός Γραμματέας
Γιώργος Στρατογιαννάκης
Αριστομένης Συγγελάκης
Δευτέρα 13.6.22
Ομαδική εξορία των Αθηναίων κατά την Οθωμανική κατοχή μετέτρεψε την πόλη σε φάντασμα για τρία χρόνια.
Στην Πλάκα λίγο μετά την επανασταση
NEWSROOM IEFIMERIDA.GR
«… Τότε οι Τούρκοι εισβαλόντες ελεηλάτησαν και επυρπόλησαν την πόλιν, ήτις μείνασα έτη ακατοίκητος είχεν όψιν όλως διόλου αγρίαν· τα δένδρα υπερηύξησαν και άλλα εβλάστησαν εις τα οδούς και εντός των ερειπίων μεταξύ πυκνών θάμνων […] αι οικείαι αι περισσότεραι έπεσαν, οι δρόμοι εγέμισαν και η πόλις κατήντησεν όλη εν δάσος ελεεινόν· οι λησταί έβαζον φωτίαν εις τα δένδρα και αυτά καιόμενα κατέκαιον και τα αρχαιότητας…» Θυμίζει δυστοπικό μυθιστόρημα ή σενάριο χολιγουντιανής καταστροφολογικής ταινίας. Αλλά δεν είναι. Είναι μία ανατριχιαστική περιγραφή της Αθήνας, της σημερινής ελληνικής πρωτεύουσας, που επί οθωμανικού ζυγού, σε μια ενετική παρένθεση, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της για τρία χρόνια. Για 1000 και πλέον μέρες και νύχτες η πόλη – ευλογία του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, σα να μην της αρκούσαν οι ασχήμιες των Οθωμανών και τα κανόνια του Μοροζίνι, αφέθηκε παντελώς έρημη. Να απογυμνώνεται από τον ιστορικό της πλούτο, να βρομίζει, να μαραζώνει, να καταρρέει, να πεθαίνει…
Φραγκίσκο Μοροζίνι
ΕΤΣΙ ΑΡΧΙΣΑΝ ΟΛΑ…
Η έως πρότινος υποδουλωμένη από τους Τούρκους Αθήνα διάγει το σωτήριον έτος 1688, υπό την κυριαρχία πλέον των Ενετών με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Φραγκίσκο Μοροζίνη και φρούραρχο τον Δανιήλ Δελφίνο. Οι ραγιάδες κάτοικοι, συγκεντρωμένοι πέριξ του βράχου της Ακροπόλεως -με εκατοντάδες Τούρκων να κατοικούν επάνω στον βράχο, πλάι στα ακριβά μνημεία της αρχαιότητος- ασχολούνται κατά κανόνα με τη γεωργία καλλιεργώντας το ένδοξο δένδρο της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας και το αγαπημένο φυτό του Διονύσου σε μικρά και μεγάλα κτήματα στην ευλογημένη γη του ελαιώνα.
Οι Ενετοί, που στον από το 1684 πόλεμο με τους Τούρκους έχουν διώξει το φέσι από την Πελοπόννησο και στοχεύουν τώρα στην… εκκαθάριση της Στερεάς και της Έυβοιας, έχουν έρθει κι έχουν πολιορκήσει την Αθήνα ύστερα από επίμονη πρόσκληση των προυχόντων της πόλεως, Γάσπαρη, Δημάκη, Δούσμανη και Δαμίστρου, οι οποίοι σε μία σύσκεψη υπό τον μητροπολίτη Ιάκωβο Α,΄ αποφάσισαν να δηλώσουν υποταγή στους Δυτικούς -προσφέροντάς τους και εννέα χιλιάδες γρόσια ετησίως- προκειμένου να απαλλαγούν από την τουρκική βαρβαρότητα.
Αλλά, ως αποδεικνύεται εκ των υστέρων, οι «άσπονδοι φίλοι» της Αθήνας, προκαλούν μεγαλύτερη καταστροφή στην πόλη. Για την ώρα, στην Ακρόπολη κατακάθεται ακόμα η σκόνη από τις ανεπανόρθωτες ζημιές που έχουν επιφέρει στα πολύτιμα μνημεία του βράχου οι -στο πλαίσιο της πολιορκίας- ανελέητοι βομβαρδισμοί από τα κανόνια του Ενετού στρατηγού. Ο Γάλλος ιστορικός Daru σε αναφορά του θα εκφράσει αποτροπιασμό: «ο Παρθενών πιστοποιεί με τα ερείπιά του ότι η μανία των αστυνομευομένων λαών δεν είναι ολιγότερον ολεθρία στην τέχνη από την αμάθεια των βαρβάρων».
Εισπράττοντας κατακραυγή για την καταστροφή του Παρθενώνα, ο 60χρονος Μοροζίνι προσπαθεί να δικαιολογήσει την πράξη του και να εκφράσει τη λύπη του για το ανοσιούργημα, υποστηρίζοντας πως προείχε η εκδίωξη των Αγαρηνών από τον βράχο, όπου είχαν καταφύγει, και η απελευθέρωση της πόλης από την οθωμανική σπάθα. Ωστόσο, πολύ σύντομα, η ιστορία θα διαψεύσει τον ίδιο και θα επιβεβαιώσει τη ρήση του μεγάλου δούκα, Λουκά Νοταρά: «κρειττότερον εστί ειδέναι εν τη μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκου ή καλύπτραν λατινικήν» (κάλλιο το τούρκικο φέσι παρά η ενετική καλύπτρα)
Στην πραγματικότητα, ο Μοροζίνι, είναι απολύτως αφοσιωμένος στο στρατιωτικό του καθήκον και, ως αποδεικνύεται, στην αρπαγή όσων πολύτιμων αρχαιοτήτων χωρούν στα πλοία του…
Έχοντας τρέψει σε φυγή τους Τούρκους από την Αθήνα, σκοπεύει να ξεκουραστεί λίγο εδώ και να πορευτεί με τους στρατιώτες του προς την Εύβοια πολεμώντας και τους Τούρκους της Χαλκίδας, όπως εξαρχής ήταν το σχέδιό του. Αλλά στην πολιορκία της Ακροπόλεως χάθηκε πολύτιμη δύναμη και το πολεμικό συμβούλιο εκτιμά πως το εναπομείναν στράτευμα δεν αρκεί για την πολιορκία της Χαλκίδας. Η παράταση της παραμονής του στην Αθήνα, έως ότου φτάσουν επίκουροι πολεμιστές από τη Βενετία, είναι αναπόφευκτη. Οι στρατιώτες θα καταλύσουν στον ελαιώνα και ο στόλος θα «δέσει» στο Πόρτο Λεόνε (Πειραιάς). Όπως ο ίδιος ο Ενετός αρχιστράτηγος ομολογεί «κύριος σκοπός της επιτευχθείσης αλώσεως των Αθηνών υπήρξεν η εκδίωξις των Τούρκων από εν τόσον ισχυρόν καταφύγιον, δια να τους απομακρύνω όσο το δυνατόν περισσότερον από τον Ισθμόν της Κορίνθου».
«ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΑΤΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ» – ΠΟΛΗ ΦΑΝΤΑΣΜΑ Η ΑΘΗΝΑ
Στην πραγματικότητα, έτσι όπως η Αθήνα έχει μπει σφήνα στα σχέδια των Ενετών, το πολεμικό του πλάνο έχει ανακατευτεί. Το ακριβές επόμενο βήμα του Μοροζίνι είναι μάλλον μετέωρο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο ίδιος και οι μισθοφόροι του θα ροκανίσουν τον χρόνο που θα χρειαστεί έως ότου έρθουν οι ενισχύσεις και θα συνεχίσουν προς την Εύβοια. Ωστόσο, οι Αθηναίοι, δεν διανοούνται να μείνουν απροστάτευτοι έναντι ενδεχόμενων τουρκικών αντιποίνων. Οι Ενετοί πρέπει να μείνουν να προστατέψουν την πόλη!
Ο Μοροζίνι συγκαλεί πολεμικό συμβούλιο, προκειμένου να διατυπωθούν απόψεις περί του τι πρέπει να ακολουθήσει και αν πρέπει να «αφεθεί ως έχει το φρούριον (Ακρόπολις) ή ποία μέτρα πρέπει να ληφθούν αν αποφασισθή η κατεδάφισις (!)». Στο συμβούλιο πέφτουν πολλές γνώμες… Ότι σε 3.000 ανέρχονται όλοι κι όλοι οι άνδρες της πόλεως που μπορούν να πολεμήσουν, ότι αυτοί δεν είναι αρκετοί να προφυλάξουν την πόλη σε περίπτωση που ο εχθρός ανασυνταχθεί και επιτεθεί σε ανοικτό πεδίο, ότι ακόμα κι αν δαπανηθούν τα χρήματα που έχουν τάξει οι πλούσιοι Αθηναίοι, δεν θα είναι αρκετά για τη φρούρηση της πόλης, ότι θα πρέπει να υψωθεί προστατευτικό οχυρό, για το οποίο χρειάζονται χρόνος πολύς και χέρια, τα οποία όμως είναι πολύτιμα στη μάχη, ότι, ότι, ότι…
Η απόφαση που λαμβάνεται εντέλει σ΄ εκείνο το πολύωρο πολεμικό συμβούλιο, αφήνει τους Αθηναίους άφωνους: «Γενομένης συζητήσεως και εξετασθέντων όλων των υπέρ και κατά, απεφασίσθη ομοφώνως η εκκένωσις της πόλεως και η εγκατάλειψις αυτής ως είναι και ευρίσκεται. Απεφασίσθη τέλος η μεταφορά των κατοίκων εις το βασίλειον του Μορέως, όπου θα παραχωρηθούν εις αυτούς σπίτια και γαίαι και ούτως θα ζήσουν ευτυχείς υπό την προστασίαν του Γαληνοτάτου Πρίγκηπος. Ως προς το φρούριον, επειδή παραμένουν ακόμα εκεί ημέτερα στρατεύματα, θα ληφθή απόφασις εις προσεχή συνεδρία του πολεμικού συμβουλίου»! («ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ – Τουρκοκρατία – Περίοδος δεύτερη 1687-1821 / Δ. Γέροντα)
Συμπληρωματικά στην απόφαση των Ενετών να εκκενώσουν την πόλη, φαίνεται πως λειτουργεί και επιδημία πανώλης… Όπως αναφέρει στο δικό του χρονικό με τίτλο «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ» (έκδοσις 1902) ο Θ. Ν. Φιλαδελφεύς «… η πρόσκαιρος ευπραγία των Αθηναίων διεταράχθη εκ της επεκτάσεως της πανώλους. Οσημέραι η ολεθρία νόσος, αφού εθέρισε την Πελοπόννησον, καίτοι μεγάλως ελαττωθέντος και αραιωθέντος του πληθυσμού αυτής εκ των αλλεπαλλήλων πολεμικών καταστροφών, ανήρχετο νυν και εις την Στερεάν Ελλάδα. Μεσούντος του Δεκεμβρίου (1687) ανεφάνησαν πολλά κρούσματα μεταξύ του στρατού, προσεβλήθησαν δε και τινες Αθηναϊκαί οικογένειαι…».
Για δε τα μνημεία στον ακριβό βράχο της Ακροπόλεως, θεός και διάβολος βάζουν το χέρι τους να διασωθούν… Όχι επειδή ο Μοροζίνι σέβεται την πολιτιστική και ιστορική τους αξία, αλλά σκέφτεται πως αν κατεδαφίσει ό,τι υπάρχει στον βράχο, σε περίπτωση νίκης της Γαληνότατης και επιστροφής των Ενετών στην Αθήνα, θα χρειαστεί να χτίσει πάλι οχυρό.
Οι Αθηναίοι, πάντως, αδυνατούν να δεχθούν ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Αλλά παρά τις ικεσίες και τις αθρόες προσφορές τους προς τους Ενετούς, δεν καταφέρνουν να ακυρώσουν την απόφαση περί φυγής και μετεγκατάστασής τους στην Πελοπόννησο. «Ο πληθυσμός εδέχθη τις διαταγές της αναχωρήσεως ως την πιο άδικη εξορία» θα γράψει ξένος χρονικογράφος.
Τουρκικά σπίτια πλάι στον Παρθενώνα
Σε μία λεπτομερή περιγραφή της πόλης των Αθηνών, ο Γάλλος αρχαιολόγος και ιστορικός τέχνης, κατοπινό μέλος της Γαλλικής Σχολής Αθηνών και καθηγητής Ελληνικής Αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Μπορντώ, Λεόν Μαξίμ Κολινιόν (Léon-Maxime Collignon), σημειώνει ότι την περίοδο της δραματικής για τους ντόπιους απόφασης, οι οικίες της πόλης υπολογίζονται σε 2.050, εκ των οποίων, 1.300 ανήκουν σε γηγενείς Αθηναίους, 600 σε Τούρκους και οι υπολειπόμενες 150 σε Αλβανούς. Περί τους 10.000 κατοίκους υπολογίζεται αυτή την εποχή ο πληθυσμός της πόλης και μαζί με τους στρατιώτες του Μοροζίνι φτάνουν τους 20.000 ανθρώπους.
Στην Πλάκα λίγο μετά την επανασταση
«Η οδυνηρά αναχώρησις των Αθηναίων από την φίλην πατρίδα τους εστάθη εν Μαρτίω του έτους 1688» καταμαρτυρεί στα πολεμικά του απομνημονεύματα ο αγωνιστής του ΄21 Χριστόφορος Περραιβός, ενώ μοναχός της Μονής Αστερίου Υμηττού στο Μηναίον Μαρτίου διευκρινίζει: «Εις τους 1688 Μαρτίου 14 εμετοικήσαμεν εις Περέαν και εις Σαλαμίνα και Πελοπόννησον».
Πρώτοι εγκαταλείπουν την πόλη οι κάτοικοί της. Ακολουθούν οι Ενετοί. Το τελευταίο πλοίο φεύγει από τον Πειραιά στις 30 Μαρτίου. Μεταφέρει Ενετούς και εναπομείναντες Αθηναίους. Προορίζονται για απομακρυσμένες ενετικές κτήσεις στην Πελοπόννησο, Γαστούνη, Κορώνη, Δημητσάνα, Ναύπλιο, αλλά και για τα νησιά του Ιονίου. Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο. «Περίλυποι και οδυρόμενοι οι Αθηναίοι δια την εγκατάλειψιν της πατρίδος, κατήλθον μετά της κινητής αυτών περιουσίας εις Πειραιά, περιφρουρούμενοι υπό αποσπάσματος ταχθέντος προς υπεράσπισίν των κατά των μισθοφόρων των εκδηλούντων τάσεις προς διαρπαγήν και λεηλασίαν» περιγράφει ο Φιλαδελφεύς.
Οι φτωχότεροι Αθηναίοι αφήνουν τον τόπο πεζοί. Οι πρώτοι θα φτάσουν στον Πειραιά κι από κει θα βρουν βάρκες για Αίγινα και Κούλουρη (Σαλαμίνα). Δεν λείπουν, βέβαια, κι εκείνοι που πονηρώς σκεπτόμενοι επιλέγουν τη μετοίκηση στην Κούλουρη, προκειμένου να βρίσκονται κοντά στην Αθήνα και λάθρα να πλέουν ίσαμε τη γη της για να φροντίζουν τα κτήματά τους, τα λιόδενδρα και τα αμπέλια τους εκεί στη μεγάλη έκταση του ελαιώνα.
Οι τελευταίοι «αδίκως εξόριστοι», πάντως, περπατούν ίσαμε την Κόρινθο. «…παρέμειναν τελευταίοι εν Αθήναις και έχυσαν ούτω το ύστατον και πικρότατον δάκρυ» θα γράψει ο λόγιος Αντ. Μάτεσης. Σε «οδυνηρά αναχώρηση» θα αναφερθεί ο ιστορικός, συγγραφέας Ιω. Μπενιζέλος.
Κι αφού η πόλη απογυμνώνεται από το ζωντανό στοιχείο της, έρχεται η στιγμή να απογυμνωθεί και από τα δείγματα του κλέους της… Λίγο πριν το στερνό ενετικό καράβι στο Πόρτο Λεόνε σηκώσει άγκυρα, ο Μοροζίνι βρίσκει την ευκαιρία να αρπάξει και να κουβαλήσει στη Βενετία, ως τρόπαια των κατορθωμάτων του, αρκετά από τα κάλλιστα έργα της αρχαιότητας, που κοσμούν τον βράχο και την πόλη!
Αρχαιοελληνικοί λέοντες στο παλιό λιμάνι
Η λεπτομερειακή περιγραφή του Φιλαδελφέως προκαλεί δάκρυα…
«… εκλέξας τα άριστα, τα επί του δυτικού αετώματος του Παρθενώνος ανάγλυφα, ανεβίβασεν αμέσως και εκ του προχείρου δια κλιμάκων τεχνίτας δια να τα αποσπάσωσιν· αλλ΄ ενώ ανεσήκονον το συγκρατούν αυτά γείσον, διά μιας όλα εκείνα, τα πνοής μόνον στερούμενα συμπλέγματα, ωσεί φρικιάσαντα εκ της επαφής των βεβήλων εκείνων χειρών, απεχωρίσθησαν βιαίως από του υψηλού αετώματος και καταπεσόντα κατά γης συνετρίβησαν εις θρύμματα! […] Ο απαίσιος ούτος ανήρ, ο διά κρημνισμάτων αρξάμενος και εν μέσω ερειπίων τελειώσας το καταστρεπτικόν έργο του, αφού είδε διαφεύγοντα των χειρών του τα ανθρώπινα αγάλματα, έστρεψε την προσοχήν προς τα τετράποδα και συναθροίσας όσους εύρε λέοντας, έναν επί της Ακροπόλεως, άλλον παρά το Θησείον και τρίτον προ του πειραϊκού λιμένος, εφόρτωσεν εις το έτοιμον να εκπλεύση εις Βενετίαν πλοίον. Του αρχηγού το παράδειγμα φιλοτίμως μιμηθέντες και οι παρακολουθούντες αυτόν μισθοφόροι, εφορτώθησαν λαφύρων και κατήλθον πανστρατειά εις Πειραιά, όθεν εξέπλευσαν…».
Στην καρδιά της άνοιξης του 1688, η Αθήνα είναι μια πόλη φάντασμα, που θρηνεί για χαμένα παιδιά της, θρηνεί για την τιμή της, για τη δόξα της, θρηνεί και για τη χαμένη πολύτιμη κληρονομιά της… Σε πολύ λίγο, θα ακολουθεί τη μοίρα της μοναξιάς και της εγκατάλειψης, όπως και κάθε μόνος και ανυπεράσπιστος τόπος. Οι Τούρκοι, φρενιασμένοι από την ήττα, επιστρέφουν στη νεκρή πόλη, λεηλατούν και καίγουν. «Ανοίγουν» κλειδαμπαρωμένα σπιτικά, κλέβουν και παραδίδουν στη φωτιά. Αλλά καθώς δεν υπάρχουν πια κάτοικοι χριστιανοί να εργάζονται και να τους συντηρούν, φεύγουν και αυτοί. Κατά διαστήματα εμφανίζονται άτακτες συμμορίες, που αφαιρούν ό,τι πολύτιμο και ημιπολύτιμο έχει απομείνει και σκοτώνουν τους Αθηναίους, που επέλεξαν την Κούλουρη για να βρίσκονται κοντά στα κτήματά τους να έρχονται και να τα φροντίζουν. Η πόλη καταστρέφεται και μόνον τα μνημεία του ένδοξου βράχου της μένουν, τραυματισμένα κι αυτά, με … πλίνθους και κεράμους ατάκτως ερριμμένους ανάμεσα στους μαρμάρινους κίονες, να ατενίζουν από ψηλά την ερημιά και τον όλεθρο. Κει πάνω, μάλιστα, έχουν ξωμείνει κάποιοι λίγοι ντόπιοι, που αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη και τώρα πια προσπαθούν με το τίποτα να επιβιώσουν…
Η ηγουμένη Ελισάβετ της μονής του Αγίου Ανδρέα περιγράφει: «… η πόλις ημών Αθήνα ου μόνον εκουρσεύθη αλλά και σχεδόν με αφανισμόν ερημώθη, φευ της τύχης, η πρώην λαμπρά και εξ οικείας ευσπλαχνίας, πάλιν του Θεού βουλομένου, ήρξατο διά να συνάζεται· η μονή μας όμως του Αγίου Ανδρέα μέρος μεν διεφθάρη, μέρος δε κίνδυνον επιφέρει διά να πέση…».
ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ – Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
Ο χρόνος περνά και η σιωπή στην Αθήνα γίνεται όλο και πιο εκκωφαντική. Ο αττικός αέρας «χτενίζει» ανεμπόδιστα ό,τι έχει απομείνει όρθιο, τα σπίτια της, τα χαμόσπιτα που δεν αντέχουν, καταρρέουν, τα μισο-καμένα δένδρα πετούν «ματάκια» και θεριεύουν, η χλωμή, άρρωστη πρασινάδα της εγκατάλειψης κυριεύει δρόμους και αυλές και τα τρωκτικά αλωνίζουν στο αποκλειστικά δικό τους βασίλειο.
Έχουν περάσει για τα καλά δύο χρόνια, διανύουν ήδη τον τρίτο, μακριά από τον τόπο τους κι αφού δεν βλέπουν φως επιστροφής από τους Ενετούς, οι εξόριστοι Αθηναίοι αποφαίνονται πως πληρώνουν τον αφορισμό τους που εκβίασε από τον Πατριάρχη η Υψηλή Πύλη, όταν αποκαλύφθηκε η συνωμοσία των Αθηναίων με τους Ενετούς, προκειμένου να απαλλαχθούν από το τουρκικό φέσι. Δι επιστολής τους προς το Πατριαρχείο, αποφασίζουν να ζητήσουν συγγνώμη από τον Κύριο και τον ιεράρχη… Η συγχώρεση φτάνει χωρίς καθυστέρηση και καθώς υποστηρίζουν χρονικογράφοι της εποχής, το Πατριαρχείο, εκτός από το αίτημα συγγνώμης προς τον Κύριο, είναι αυτό που διαβιβάζει προς την Πύλη την παράκληση περί… αμνηστίας των «απείθαρχων» Αθηναίων, χαρακτηρίζοντάς τους μάλιστα ως «θύματα της ευπιστίας των και της βενετικής καταχθονιότητος»…
Οι δε Ενετοί, πικαρισμένοι από την επιμονή των Αθηναίων να επιστρέψουν στον τόπο τους, «παρότι εφέρθησαν γενναιοφρόνως προς αυτούς», προβάλλουν διαρκώς και συστηματικά εμπόδια, γεγονός που προκαλεί την αγανάκτηση των Ρωμιών, οι οποίοι καταφεύγουν σε διαρκή διαβήματα προς την Πύλη…
Στα τρία χρόνια ο Οθωμανός επιστρέφει σωτήρας και θριαμβευτής! Αναλαμβάνει, μάλιστα, την αποκατάσταση των ζημιών, ξεκινώντας με τα τείχη της Ακρόπολης, τα οποία μισογκρέμισαν φεύγοντας οι Ενετοί, έργο που θα ολοκληρωθεί το 1708. Ο δε βοεβόδας, Μουσταφά, θεωρώντας ότι επιτελεί σπουδαίο έργο, φροντίζει να αναρτηθεί και πομπώδης επιγραφή στην πύλη του μνημείου, επιδιώκοντας μερίδιο στην ιστορία της πόλης: «…του υψηλού τούτου οχυρώματος ως προασπίσματος κατά των ομμάτων των εχθρών…».
Οι Αθηναίοι επιστρέφουν κατά ομάδες από τις αρχές του 1690. Μαζί τους και κάμποσοι νέοι φτωχοί ραγιάδες της Πελοποννήσου, που αναζητούν νέα ελπίδα στη νέα πόλη. «Ικανοί εν τούτοις Αθηναίοι διέμειναν οριστικώς εν τη ξένη» σημειώνει στο δικό του χρονικό ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Καμπούρογλου. «Π.χ. οι Ροϊδαι εις την Ζάκυνθον, απόγονοί τινες του Λίμπονα εν Κορώνη, οι Καπετανάκαι εν Μάνη, οι Ρέντηδες εν Κορίνθω, οι Δούσμανοι εν Ηλεία και κατόπιν εν Κερκύρα, οι Ρούφοι εν Πάτραις και άλλοι αλλαχού». Στην πραγματικότητα, η μη επάνοδος των οικογενειών αυτών αποδίδεται σε φόβο για αντίποινα εκ μέρους των «προδοθέντων» Τούρκων. Μόνο που και εκείνοι δεν επιστρέφουν όλοι στην Αθήνα. «Αλλά και οι Τούρκοι των Αθηνών, οι οποίοι μετά την συνθηκολόγησιν εγκατέλειψαν τας Αθήνας κατά το έτος 1687, δεν επέστρεψαν όλοι και μετά την επάνοδον των Αθηναίων, στας Αθήνας. Ούτω δε ο αριθμός των κατοίκων της πόλεως και μετά τον ολοκληρωτικόν επαναπατρισμόν, εκυμαίνετο μεταξύ 10.000 και 12.000, τον αριθμό δε αυτόν, με μικρές μεταλλαγές, διετήρησαν αι Αθήναι μέχρι της Ελληνικής Επαναστάσεως» γράφει ο Γέροντας. Ο δε Γάλλος περιηγητής Paul Lucas αναφέρει πως ελάχιστοι ήταν οι Τούρκοι που επέστρεψαν και το πρώτο που φρόντισαν, ήταν να φτιάξουν δύο τζαμιά στην Ακρόπολη… Ο ίδιος σημειώνει πως τα σπιτικά των Αθηναίων που δεν επέστρεψαν, ήταν ικανά να «φιλοξενήσουν» όποιον ξένο τα καταλάμβανε… Τόσο αυτές οι «ορφανές» κατοικίες, όσο και αρκετές καλλιεργήσιμες εκτάσεις, δεσμεύτηκαν από το οθωμανικό κράτος, βάσει του τουρκικού Δικαίου, σύμφωνα με το οποίο αν οι κάτοικοι χωριού, ή πόλεως, είτε όλοι είτε μερικοί, αναχωρήσουν άνευ ικανής δικαιολογίας και δεν επανέλθουν για διάστημα τριών ετών, η ακίνητη περιουσία τους περιέρχεται στο κράτος.
Η διαδρομή, πάντως, που ακολούθησαν μετά αυτές οι περιουσίες, ουδόλως τιμητικά αξιολογήθηκε για τους Αθηναίους ραγιάδες… Κατά τον συγγραφέα άλλου έργου περί την «Ιστορία των Αθηνών», Ιωάννη Μπενιζέλο, κάποιες μεγάλες οικογένειες -ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνει και το όνομα της δικής του- όπως οι Παλαιολόγοι και οι Λατίνοι, πέτυχαν από την Υψηλή Πύλη την αγορά -αντί… πινακίου φακής- των «ορφανών» υποστατικών και τα «μοσχοπούλησαν» -δίκην κερδοσκοπίας, όπως υπαινίσσεται ευθέως ο συγγραφέας- σε ενδιαφερόμενους αγοραστές.
Ωστόσο, άλλες μαρτυρίες σφραγίζουν τόσο την ορθή εκτίμηση της γης, όσο και τη διαφάνεια και τη νομιμότητα της διαδικασίας των αγοραπωλησιών. Σε έγγραφο τίτλο ιδιοκτησίας («χοτζέτι»), που έκτοτε διεσώθη, αναφέρονται ως «εκμισθωτές» οι ιδιοκτήτες των ορφανών αυτών γαιών «κάτοικοι Αθηνών όντες, προσηρτήθησαν κατά την νίκην των απίστων (Ενετών) και υπήχθησαν εις την χώρας αυτήν». Περαιτέρω, δε, σημειώνεται ότι δια της «σουλτανικής εγκρίσεως», εδόθη άδεια «να πωληθούν και παραδοθούν κατά τον νόμιμον τρόπον στους αγοραστάς» -μετά την καταβολή ικανού τιμήματος- λεπτομερώς απαριθμούμενα ακίνητα. Στο έγγραφο είναι καταχωρημένα τα πλήρη στοιχεία των ιδιοκτητών που έφυγαν και ουδέποτε επέστρεψαν, καθώς και τα στοιχεία εκείνων που αγόρασαν τις «αδέσποτες» ιδιοκτησίες.
Συμπερασματικά, με μακρά απόσταση από τα τεκταινόμενα και με το μάτι του ανεπηρέαστου παρατηρητή, η πρόσκληση των Ενετών στην Αθήνα από τους ίδιους τους ραγιάδες, απεδείχθη μοιραίο λάθος. Η ιστορία έδειξε ότι η πρόσκαιρη -εντέλει- ευπραγία των Αθηναίων την περίοδο της δυτικής κυριαρχίας, η άδικη εξορία τους και επάνοδος στην έρημη πόλη τους τρία χρόνια μετά, σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας δουλείας, πολύ πιο απαίσιας, πολύ πιο ταπεινωτικής από την προηγούμενη, που τους επεφύλαξε βίο καθ΄ όλα αθλιότερο. Αλλά πώς μπορεί κανείς να κρίνει έναν λαό, που για αιώνες προσπαθούσε να απαλλαχθεί από τους δυνάστες του;
Διακόσια χρόνια ύστερα από εκείνη τη μοιραία για τους Αθηναίους «ανταρσία», ο Γάλλος ιστορικός – αρχαιολόγος Charles Ernest Beulé θα δημοσιεύσει: «… Μία πόλις ερειπωμένη, τα αριστουργήματα της τέχνης μερικώς εκμηδενισθέντα, ένας χριστιανικός λαός εναντιωμένος στους κυρίους του, εν συνεχεία δε εγκαταλελειμμένος στην εκδίκησή τους, ήταν αληθινά ένα ένδοξο κατόρθωμα. Τι έκαναν περισσότερο οι βάρβαροι;».
ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ» – Δ. ΚΑΜΠΟΥΡΟΓΛΟΥ / «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ» – Δ. ΓΕΡΟΝΤΑ / ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ<p>Πηγή: <a target=”_blank” href=”https://www.iefimerida.gr”>iefimerida.gr</a> – <a target=”_blank” href=”https://www.iefimerida.gr/stories/exoria-ton-athinaion-tin-othomaniki-aytokratoria”>Οταν η ομαδική εξορία των Αθηναίων κατά την Οθωμανική κατοχή μετέτρεψε την πόλη σε φάντασμα για τρία χρόνια [εικόνες] – iefimerida.gr</a></p>
Δευτέρα 6.6.22
Η Κόμη της Βερενίκης ξεπέρασε τα 100.000 αντίτυπα
Κωστής Καζαμιάκης*
Η παραπάνω φράση είναι παραλλαγή ενός αποφθέγματος που διατύπωσε ένας από τους γνωστότερους ποιητές του 19ου αι, ο περιώνυμος Στεφάν Μαλαρμέ: Το Σύμπαν είναι φτιαγμένο για να καταλήξει σ’ ένα ωραίο βιβλίο. Αυτό το ωραίο και κλασικό βιβλίο, « Η Κόμη της Βερενίκης» αγαπητοί φίλοι, ξεπέρασε τα 100000 αντίτυπα και δημιούργησε ένα ρεκόρ, μια κορύφωση πνευματική, ένα φιλοσοφικό πόνημα με πάμφωτες εικόνες. Αυτά τα 100000 αντίτυπα λάμπουν πλέον στον έναστρο ουρανό. « Η «Κόμη της Βερενίκης» είναι μια μικρή ομάδα αστεριών, με ασθενική ως επί το πλείστον φωτεινότητα που πλέον φωτίζεται και με το φως 100000 νέων αστεριών προκαλώντας θαυμασμό στους ειδικούς των αστρονομικών φαινομένων αλλά και των εκδόσεων.. Ένα βιβλίο γραμμένο με αγάπη. Με αγάπη για τον άνθρωπο και το σπίτι του, τη Γή μας. Είχαν δίκιο που έβαλαν την αγάπη στα βιβλία. Ίσως γιατί η αγάπη δεν θα μπορούσε να ζει πουθενά αλλού παρά μόνο στα βιβλία. Ουίλιαμ Φώκνερ.
Είναι σπουδαιότερο να γράψεις ένα βιβλίο που θα ξεπεράσει τα 100000 αντίτυπα παρά να γράψεις 100 βιβλία που κανένα δεν θα επαναλάβει την αρχική, πρώτη του έκδοση.
Όσοι έχουμε την τύχη να γνωρίζουμε καλά τον Γιώργο Γραμματικάκη διαπιστώνουμε χωρίς καμιά δυσκολία πόσο απολαμβάνει τη χαρά της φιλίας, της συνύπαρξης και της προσφοράς, τη χαρά της γνώσης, της έρευνας και της επιστήμης, της δημιουργίας και της σπουδής. Κινείται στον χώρο της ποιότητας και της απλότητας.
Μια επετειακή έκδοση – Σημείωμα του Γιώργου Γραμματικάκη
To βιβλίο, που κρατά στα χέρια του ο αναγνώστης, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1989. Από τότε, πολλά άλλαξαν στον τόπο, αλλά και πολλά έμειναν αναλλοίωτα. Στον μικρόκοσμο όμως του συγγραφέα, μια διαπίστωση μετρά ιδιαίτερα. Ότι η αγάπη των αναγνωστών για την Κόμη της Βερενίκης, δεν έπαυσε ούτε στιγμή να εκδηλώνεται, και να συνοδεύει την πορεία του βιβλίου.
Σήμερα λοιπόν, 32 ολόκληρα χρόνια από την πρώτη της παρουσία, ήλθε η στιγμή να αποκαλυφθεί ένα ακόμα γεγονός στην ζωή της Βερενίκης. Η ακριβής ημερομηνία, που συνέβη, δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία. Σύμφωνα άλλωστε με το βιβλίο, η ηλικία του Σύμπαντος αγγίζει τα 14 δισεκατομμύρια χρόνια. Στην απέραντη αυτή έκταση του χρόνου κάθε γεγονός, ακόμα και ξεχωριστό, αποκτούσε μια αοριστία. Την ύπαρξη του όμως επιβεβαίωνε η ίδια η Βερενίκη, αφού καιρό τώρα το εξώφυλλο του βιβλίου, που ενέπνευσε η ζωή της, είχε αποκτήσει μια διαφορετική μορφή. Έμοιαζε σαν να ήθελε να δηλώσει ένα σημαντικό σταθμό, μια καθοριστική στιγμή στην διαδρομή της.
Η καθοριστική αυτή στιγμή σχετίζεται με την απήχηση του βιβλίου. Σύμφωνα λοιπόν με τις γραφές, κι ενώ ακόμα έτρεχε το δυσοίωνο 2020, η Κόμη της Βερενίκης είχε ήδη ξεπεράσει τα 100.000 αντίτυπα! Ο αριθμός αυτός μοιάζει απίστευτος για τα μέτρα της Ελλάδος. Αν όμως ληφθεί υπόψη και ο ελληνικός πληθυσμός, η Κόμη της Βερενίκης πρωταγωνιστεί ακόμα και σε διεθνές επίπεδο. Αυτή την λάμψη ήθελε ακριβώς να δηλώσει το καινούργιο της εξώφυλλο, που οφείλεται στην καλλιτεχνική ματιά και την ευαισθησία της Δανάης Σύρρου.
Οι καλές λοιπόν Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, μπορούν να αισθάνονται υπερηφάνεια. Η Κόμη της Βερενίκης, που συνόδευσε τα πρώτα τους βήματα, υπερβαίνει με την παρούσα «Επετειακή Έκδοση» το ορόσημο των 100.000 αντιτύπων· που σημαίνει, ένα πολύ ευρύτερο αριθμό αναγνωστών. Σε ένα ιδεατό κόσμο, θα επιθυμούσα να συναντήσω προσωπικά τον καθένα από τους αναγνώστες, και να του εκφράσω τις ευχαριστίες μου. Επειδή όμως δεν είναι αυτό εφικτό, αρκούμαι να καταγράψω, από αυτή εδώ την θέση, τα αισθήματα ευγνωμοσύνης μου.
Είναι επίσης αλήθεια ότι στο ίδιο διάστημα, οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις απέκτησαν μεγάλο κύρος, και αγαπήθηκαν πολύ από το αναγνωστικό κοινό. Η αξιοσημείωτη αυτή διαπίστωση αποτελεί, από μόνη της, ένα από τα λίγα αισιόδοξα μηνύματα στην παράλογη και επικίνδυνη εποχή μας.
Τι μαθαίνουμε από το βιβλίο του Γιώργου Γραμματικάκη « Η Κόμη της Βερενίκης» και ποιες απορίες μας λύνονται. Παρακάτω μεταφέρω, σχεδόν αυτολεξεί, τα περιεχόμενα, όπως τα παραθέτει ο συγγραφεύς στις πρώτες σελίδες του βιβλίου.
-Μαθαίνουμε για το Σύμπαν και την εκρηκτική του γένεση καθώς επίσης και τη μορφή που έχει σήμερα το Σύμπαν. Η σημερινή εικόνα του Σύμπαντος ήταν και είναι Res nullius- κάτι που δεν ανήκει σε κανένα. Για τα φτωχά και περιορισμένα ανθρώπινα μέτρα είναι ο αιώνιος θησαυρός που ανήκει σε όλους αλλά δεν είναι ιδιοκτησία κανενός.
Η εικόνα του Σύμπαντος, είναι η πρωταρχική, η συνεχής και απόλυτη σταθερά του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Ο Πτολεμαίος δημιούργησε ένα σύμπαν που διήρκεσε 1000 χρόνια. Ο Κοπέρνικος δημιούργησε ένα σύμπαν που διήρκεσε 400 χρόνια. Ο Αϊνστάιν δημιούργησε ένα σύμπαν που δεν μπορώ να σας πω πόσο θα διαρκέσει. Τζωρτζ Μπέρναρ Σω.
-Μαθαίνουμε για τη Μεγάλη Έκρηξη και γιατί πιστεύουμε ότι έγινε πράγματι. Από τον μύθο στην επιστήμη. Το άπειρα μικρό και το απέραντα μεγάλο. Μοναχικά αστέρια και κοινωνικοί γαλαξίες. Δυο παράλληλες που συγκλίνουν.
– Μαθαίνουμε για το Σύμπαν και την εξέλιξη του.
– Μαθαίνουμε για την ύλη και τις δυνάμεις που επικρατούσαν στο πρωτογενές Σύμπαν. Για τις θεμελιώδεις δυνάμεις του κόσμου, την ενοποίηση των αλληλεπιδράσεων, τον πρώτο χρόνο και τις πρώτες στιγμές της γένεσης του κόσμου, τις πρώτες ανάσες της κοσμογονίας. Ισχύουν τα ρηθέντα; Αν θες κάτι με όλη σου την ψυχή, το Σύμπαν θα συνωμοτήσει για να σε βοηθήσει να το πετύχεις, όπως είπε ο Γκαίτε ή ότι:
Το σύμπαν είναι σαν ένα τεράστιο ταχυδακτυλουργικό κόλπο και οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν πώς το κάνει αυτό που κάνει όπως ισχυρίστηκε ο Αλβέρτος Αϊνστάιν
-Μαθαίνουμε τα δομικά στοιχεία του Σύμπαντος, τους δομικούς λίθους που γράφει ο συγγραφέας, επεξηγώντας ότι πρόκειται για τα έσχατα συστατικά της ύλης. Τι είναι η διαστολή του Σύμπαντος, τι είναι η διαστολή της διαστολής, η συνεχής διόγκωση που δημιουργεί το «πληθωριστικό» Σύμπαν;
-Μαθαίνουμε για το πώς γεννιέται ένα άστρο, πώς έγιναν οι γαλαξίες, για τον ήρεμο θάνατο ενός μικρού αστεριού σε αντίθεση με τον εκρηκτικό θάνατο ενός μέγιστου άστρου.
-Μαθαίνουμε για τη σιωπηλή γένεση της ζωής στο πάμφωτο σκηνικό του σύμπαντος κόσμου, μέσα στο φιλικό και φιλόξενο ηλιακό μας σύστημα που περιλαμβάνει τη Γη μας, αυτόν τον ιδιόμορφο, αλλά κατάλληλο πλανήτη με την ανθρώπινη παρουσία και εξέλιξη των ζωικών ειδών. Η Γη μας, το ιδιαίτερο ενδιαίτημα μας, το ανθρώπινο λίκνο, το σπίτι μας, το οικοδόμημα μας. Ένα οικοδόμημα δεν γίνεται σπίτι παρά μόνο όταν περιέχει τροφή και φωτιά για το μυαλό και για το σώμα. Βενιαμίν Φραγκλίνος.
-Μαθαίνουμε γιατί ο άνθρωπος είναι παρών στο κοσμικό παιχνίδι και στο συμπαντικό γίγνεσθαι. Ο συγγραφέας μας μιλά για την ιδιαιτερότητα του ανθρώπου, για το μηχανισμό της εξέλιξης, για τον ανθρώπινο πολιτισμό, για τις εξωγήινες υποθέσεις, για την ανθρωπική αρχή ή την ύπαρξη σκοπιμότητας στο Σύμπαν μέσα από τη συνείδηση του εαυτού μας και του Όλου.
-Μαθαίνουμε για τις απειλές στην ατμόσφαιρα, τις απειλές τις πυρηνικές, τον υπερπληθυσμό που ωθούν τον άνθρωπο και τη Γη σε μεταίχμιο που θυμίζει την τραγικά αρχετυπική, πρώτη μητέρα της ελληνικής μυθολογίας Γαία.
Η φιλοσοφική σκέψη διαδέχεται την κοσμική- συμπαντική σκέψη του συγγραφέα στα δύο τελευταία κεφάλαια του βιβλίου που επιγράφονται: Ο θάνατος της ζωής και Η δοκιμασία ενός πολιτισμού.
Έτσι τελειώνει ο κόσμος: όχι με μια θεαματική έκρηξη αλλά με έναν λυγμό. Τ.Σ. Έλιοτ.
Η Κόμη της Βερενίκης είναι ένα ποίημα της ελληνιστικής εποχής που γράφτηκε από τον Καλλίμαχο.
Εκείνος που των ουρανών τ΄αμέτρητα είδε φώτα
Και ξέρει πότε θ΄ανατείλουν και θα δύσουν,
Πώς σκοτεινιάζει η φλογερή λάμψη του γρήγορου ήλιου,
Πώς χάνονται οι αστερισμοί και βγαίνουν άλλοι,
Πώς η Σελήνη πάει κρυφά προς το βουνό της Λάτμου,
Όταν η αγάπη από τα ύψη την καλεί στη γή,
Αυτός, ο Κόνων, μ΄είδε στον αιθέρα, μες στη νύχτα,
Πλεξούδα απ΄τα ξανθά μαλλιά της Βερενίκης,
να λάμπω! Σ΄όλους τους Θεούς εκείνη μ΄είχε τάξει
Τείνοντας ικετευτικά τα ωραία της χέρια,
Τότε που ο άντρς της απ΄τον υμέναιο ξαναμμένος,
Έφευγε προς των Ασσυρίων τη γή, να την κουρσέψει..
Και τότε σ΄όλους τους θεούς , για χάρη του αδελφού σου,
μ΄έκανες τάμα με πολλές θυσίες ταύρων,
για να ΄ρθει πίσω γρήγορα και την Ασία να υποτάξει.
Κ΄ήρθε κι αυξήθηκαν οι χώρες της Αιγύπτου,
Όλα έγιναν! Και στο ναό των θεών εγώ δοσμένη,
καινούργιο χάρισμα, το τάξιμο εκπληρώνω.
χωρίς να θέλω απ΄τα μαλλιά σου, ρήγισσα, έχω φύγει,
χωρίς να θέλω στο κεφάλι σου όρκο παίρνω,
(άχ, να πεθάνει όποιος σ΄εκείνο ψεύτικο όρκο κάνει),
Στο μέταλλο όμως ποιος μπορεί ν΄αντισταθεί;
Οι άλλες πλεξούδες οι αδερφές μου κλαίγαν και μ΄αναζητούσαν,
Όταν του Αιθίοπα Μέμνονα το αδέρφι,
με φτερούγες που πάλλονταν ωθώντας τον αέρα,
ήρθε μετέωρο, τ΄άλογο της Αρσινόης!
Με παίρνει και μεσ΄απ΄του αιθέρα τις σκιές πετώντας
ψηλά με φέρνει και στης θεάς τα γόνατα αλαφρά μ΄αφήνει.
Ναι, η Αφροδίτη του Ζεφύριου άκρου τ΄άλογο είχε στείλει
(που έχει στ΄ακροθαλάσσι του Κανώπου το ναό της)
για να μην είναι στου ουρανού του ορθού τα μύρια φώτα
μόνο τ΄ολόχρυσο στεφάνι της Αριάδνης,
αλλά κ΄εγώ πάνω απ΄τα ύψη αυτά να λαμπυρίζω,
δώρο ιερό απ΄το ξανθό σου το κεφάλι.
Υγρή απ΄τη δρόσο στα παλάτια των θεών ως μπαίνω, αστέρι
καινούργιο με τα΄αρχαία μαζί με βάζει τ΄άστρα,
και της Παρθένας και του Λιόντα τ΄άγριου γειτονεύω
τώρα τα φώτα, με της Καλλιστώς κοντά τ΄αστέρια,
και προς τη δύση στρέφομαι οδηγός του οκνού Βοώτη
που αργά πολύ βυθίζεται στον Ωκεανό.
Μα κι αν τη νύχτα ανάερα πόδια των θεών μ΄αγγίζουν,
κι αν το πρωί η λευκή Τηθύς με ξαναπαίρνει,
(Ραμνούσια κόρη, όσα θα πω χωρίς θυμό ας τ΄ακούσεις,
δεν θα την κρύψω την αλήθεια εγώ από φόβο,
όχι, και τ΄άλλα τ΄άστρα ολόγυρά μου ας ψιθυρίζουν
για να μην πω όσα σκέπτομαι και θέλω),
δε χαίρομαι τόσο γι΄αυτά όσο πικρή είν΄η θλίψη
που είμαι μακριά απ΄το κεφάλι της κυράς μου.
Μα όταν εσύ, βασίλισσα, κοιτάζοντας τα΄αστέρια
λατρεία στην Αφροδίτη θα προσφέρεις με λαμπάδες
και με σπονδές μυρωδικών για με που ήμουν δική σου,
χωρίς φειδώ τα δώρα σου να’ ναι παρακαλώ.
Τί θέλω εγώ στους ουρανούς; Μαλλί της Βερενίκης πάλι ας γίνω,
και ο Ωρίων ας πάει να λάμπει πλάι στον Υδροχόο.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Παλίμψηστον» που εκδίδει η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου και συμπεριελήφθη στο βιβλίο του Γιώργου Γραμματικάκη «Η κόμη της Βερενίκης»
Η Κόμη της Βερενίκης είναι ένα ποίημα της ελληνιστικής εποχής που γράφτηκε από τον Καλλίμαχο, κορυφαίο πνευματικό άνθρωπο της ελληνιστικής περιόδου. Βασίζεται σε μια αληθινή ιστορία που αφορά την Βερενίκη, γυναίκα του βασιλιά Πτολεμαίου Γ΄, του Ευεργέτη. Η πανέμορφη Βερενίκη, τρία χρόνια μετά το βασιλικό γάμο της, το 246 π.Χ., αναγκάστηκε να αποχωριστεί τον σύζυγό της που ηγήθηκε της εκστρατείας της Αιγύπτου κατά των Σελευκιδών. Η Βερενίκη ικέτευσε την Αφροδίτη και της έταξε να της αφιερώσει την ξανθιά της κόμη ώστε ο αγαπημένος της σύζυγος να επιστρέψει σώος. Ο σύζυγός της επέστρεψε σώος και η Βερενίκη έκοψε τα υπέροχα μαλλιά της και τα πήγε στο ναό της Αφροδίτης. Την επομένη ημέρα η πλεξούδα είχε εξαφανιστεί από τον βωμό που είχε αποτεθεί. Ο βασιλιάς Πτολεμαίος ζήτησε εξηγήσεις και ο αστρονόμος Κόνων ο Σάμιος είπε ότι η θεά Αφροδίτη έκανε δεκτή την αφιέρωση της πιστής Βερενίκης και τοποθέτησε την πλεξούδα σ` ένα ουράνιο αστερισμό. Στην Κόμη της Βερενίκης του Καλλίμαχου συνυπάρχουν η μυθολογία, η ποίηση, η λογοτεχνία, η αστροφυσική.
Μας λέει ο Γιώργος Γραμματικάκης: « Η «Κόμη της Βερενίκης» είναι μια μικρή ομάδα αστεριών, με ασθενική ως επί το πλείστον φωτεινότητα, που περικλείεται από τους αστερισμούς του Λέοντος, του Βοώτη και της Μεγάλης Άρκτου. Για τους παρατηρητές του Βορείου Ημισφαιρίου, η «Κόμη της Βερενίκης» μεσουρανεί τον Μάιο. Έτσι, κατά τις καθαρές νύχτες της Ανοίξεως, ακόμη και με γυμνό μάτι είναι δυνατόν να διακρίνει κανείς καμιά δεκάδα από τα αστέρια της. Παρ’ όλο που επίσημα καταγράφηκε ως αστερισμός από τον σπουδαίο Δανό αστρονόμο Tycho Brahe τον 17ο αιώνα, η «Κόμη της Βερενίκης» συνοδεύεται από έναν παλαιότατο μύθο. Οι τρόποι που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τη δομή και τη λειτουργία του Κόσμου ανακλώνται σε κάθε μεγάλο πολιτισμό ή σε κάθε θρησκεία και σφραγίζουν τη φιλοσοφία, τους μύθους και τις ποικίλες μορφές τέχνης»
Σάββατο 4.5.22 (ίδιο θέμα με το θέμα της Τρίτης 31.5.22)
Ίσως να γνωρίζετε το γεγονός, ότι Κρήτες υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης, ήταν οι τελευταίοι μαχητές που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη μετά την άλωση της.
Και μάλιστα, επειδή προέβαλαν λυσσώδη αντίσταση κατά των αλωτήρων Τούρκων, υπερασπιζόμενοι τους Πύργους των τειχών που τους είχε ανατεθεί η υπεράσπιση.
Ο Μωάμεθ ο Πορθητής, υποχρεώθηκε να κάνει ξεχωριστή συνθήκη μαζί τους και να τους επιτρέψει να επιβιβαστούν στα πλοία τους και να φύγουν ανενόχλητοι, και με τα όπλα τους.
Αυτά αναφέρονται και από τον χρονογράφο της αλώσεως Γεώργιο Φραντζή, προσωπικό ακόλουθο του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου (ΙΑ) Παλαιολόγου, του αποκαλούμενου και Δραγάτση. (η μητέρα του ήταν θυγατέρα του Σέρβου Ηγεμόνα Ντράγκαν = Δράκου) .
Ν. Γ.
Τετάρτη 2.5.22 Από τον Γιώργο Κατσαράκη.
Σας στέλνω συνημμένα ένα άρθρο για το Αλτσχάιμερ που πήρα από φίλο μου γιατρό και συμμαθητή μου στο γυμνάσιο. Στο άρθρο μιλά η κυρία Μάγδα Τσολάκη καθηγήτρια Νευρολογίας στο Αριστοτέλειο.
Σας προωθώ επίσης μήνυμα από τη VASI ESTAMEDE & PETOM-TEE για αυριανή διαδικτυακή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ “ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ” στην οποία θα κάνει ενημέρωση για το Αλτσχάιμερ η ως άνω καθηγήτρια.
Όπως με ενημέρωσαν η συνέλευση είναι ανοικτή να την παρακολουθήσει οποιοσδήποτε τον ενδιαφέρει το θέμα, οπότε μπορεί ς να ενημερώσεις και άλλους.
Παρασκευή 27.5.22 ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗNYΠΑΤΗ και τον ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟ
Μνήμη Ολοκαυτώματος της Υπάτης – Συνάντηση της Κρήτης και της Ρούμελης
18-19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2022
18/6/22 , ΣΑΒΒΑΤΟ : ΑΘΗΝΑ – ΥΠΑΤΗ
07.00 Συνάντηση και αναχώρηση για την περιοχή της Υπάτης με ενδιάμεση στάση. Καθοδόν θα επισκεφθούμετο Καινοτόμο Μουσείο Θερμοπυλών όπου θα δούμε την αναπαράσταση της ομώνυμης μάχης σε εικονική πραγματικότητα (τεχνολογία 3D). Περνώντας από το χωριό Κομποτάδες θα επισκεφτούμε την πλατεία που έχει χαρακτηριστεί ιστορικό πάρκο όπου δεσπόζουν πέντε αιωνόβια πλατάνια στον ίσκιο των οποίων συναντήθηκαν οι τρεις οπλαρχηγοί της Στερεάς : Διάκος, Πανουργιάς και Δυοβουνιώτης πριν τη μάχη της Αλαμάνας. Στη συνέχεια θα ανηφορίσουμε προς τον Εθνικό Δρυμό της Οίτης, όπου βρίσκεται το ιστορικό Μοναστήρι της Παναγιάς του Αγάθωνα (ξενάγηση), και τον τάφος του π. Γερμανού Δημάκου (παπά Ανυπόμονου της Εθνικής Αντίστασης). Προαιρετικό γεύμα σε παραδοσιακή ταβέρνα. Τακτοποίηση στο ξενοδοχείοστα Λουτρά της Υπάτης.
Χρόνος για μπάνιο στη πισίνα των ιαματικών πηγών της Υπάτης.
18.30 Αναχώρηση για την Υπάτη. Υποδοχή από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Αινιάνες Υπάτης. Σύντομη ξενάγηση στον χώρο.
20.30 Περιήγηση στην κωμόπολη – Συμμετοχή στην παρουσίαση του βιβλίου Μνήμες Κατοχής του Ανδρέα Ανδρουλιδάκη.
21.30 Μουσική εκδήλωση από μέλη του Συλλόγου Επαρχίας Βιάννου «ο Διαβάτης» με τη συμμετοχή συγκροτήματος και του χορευτικού του.
Δείπνο στην Πλατεία της Υπάτης.
Παρατήρηση του έναστρου ουρανού στο Κακογιάννειο Πλανητάριο Υπάτης. Επιστροφή στο ξενοδοχείο. Διανυκτέρευση.
19/6/22, ΚΥΡΙΑΚΗ : ΥΠΑΤΗ -ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ-ΑΘΗΝΑ
Πρόγευμα.
09.00 Αναχώρηση (προαιρετικά) για την Αρχιερατική Θεία Λειτουργία – Επιμνημόσυνη Δέηση – Κατάθεση Στεφάνων στο Ηρώο. Παραδοσιακό Κέρασμα και αναχώρηση για επίσκεψη και ξενάγηση στο Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας.
13.30 Αναχώρηση για τον Γοργοπόταμο, χώρος ιστορικής μνήμης και εθνικής συμφιλίωσης όπου θα δούμε την γέφυρα και το μνημείο των εκτελεσθέντων Υπαταίων. Χρόνος ελεύθερος για φαγητό. Αναχώρηση για την Αθήνα με ενδιάμεση στάση στη Λαμία.
Τιμή Συμμετοχής : 65 ευρώ – Δηλώσεις συμμετοχής μέχρι τις 10/06
Η δήλωση συμμετοχής γίνεται στα τηλέφωνα των μελών του Δ.Σ. (πρόεδρος: 6944430330)
Η θέση κατοχυρώνεται με την κατάθεση του συνολικού ποσού στον τραπεζικό λογαριασμό της ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ (IBAN GR5001101030000010300368700)
Περιλαμβάνονται : Μεταφορά -ξεναγήσεις και επισκέψεις όπως στο πρόγραμμα- διαμονή στο ξενοδοχείο ΕΝΑ/ΠΡΙΓΚΗΠΙΚΟ -πρόγευμα- ασφάλεια αστικής ευθύνης-Φ.Π.Α.-έντυπα
Δεν περιλαμβάνονται : οτιδήποτε προαιρετικό ή αναφέρεται στο πρόγραμμα -είσοδοι μουσείων και ποτά
Πέμπτη 21.4.23
Ναός Επικουρείου Απόλλωνος. Ένα από τα ωραιότερα ελληνικά μνημεία ( Κ.Ν.Μ.Καζαμιάκης*)
Ένα κομμάτι του βουνού, πέτρα από την πέτρα του.
Επικούρειος Απόλλων Βασσών. Κυριαρχεί σ` ένα ορεινό, μοναχικό Αρκαδικό τοπίο.
Ναών δ` όσοι πελοποννησίοις εισί, μετά γε τον εν Τεγέα προτιμώτο ούτος αν του λίθου τε ες κάλλος και της αρμονίας ένεκα. Παυσανίας 8, 41, 8.
Ο Παυσανίας, θεωρεί το ναό του Απόλλωνα, δεύτερο, μετά το ναό της Αλέας Αθηνάς της Τεγέας, πελοποννησιακό ναό σε κάλλος και αρμονία και αναφέρει ότι ο αρμονικός, περικαλλής ναός, είναι έργο του Ικτίνου του αρχιτέκτονα του Παρθενώνα. Η χρονική απόσταση της επίσκεψης του περιηγητή Παυσανία από την κατασκευή του ναού ξεπερνά τα 550 χρόνια άρα η άποψη του για τον Ικτίνο είναι δεκτή με επιφυλάξεις.
Ο Ναός του Επικουρείου Απόλλωνα Βασσών.
Δωρικός ναός των Βασσών ή της Φιγαλείας στα όρια των νομών Ηλείας, Μεσσηνίας και Αρκαδίας, 14 χιλιόμετρα από την Ανδρίτσαινα. Ο ναός βρίσκεται σε υψόμετρο 1131 μ. στα Αρκαδικά βουνά, στο όρος Κωτύλιο. Είχε κτιστεί για να τιμηθεί ο Επικούρειος Απόλλων, κατά πάσαν πιθανότητα στο διάστημα 450 – 425 π. Χ.
Το κύριο υλικό δόμησης του ναού είναι ο τοπικός γκρίζος, σκληρός, στρωσιγενής ασβεστόλιθος. Οι στρώσεις στο πέτρωμα δομής και η μειωμένη του αντοχή απετέλεσαν με τα χρόνια και τους παγετούς ένα από τα ευαίσθητα θέματα που συνέβαλαν στη φθορά του οικοδομήματος. Εκτός από τον τοπικό στρωσιγενή, γκρίζο ασβεστόλιθο, που υπήρξε το κύριο υλικό δομής του ναού, χρησιμοποιήθηκε και μάρμαρο, κυρίως στο γλυπτικό διάκοσμο.
Ο ναός έχει 6 κίονες στις στενές όψεις και 15 στις μακρές. Οι διαστάσεις του είναι 14,65 Χ 38.30 μ. Τα αετώματα έχουν χαθεί από την αρχαιότητα ενώ η συνεχής ιωνική εσωτερική ζωφόρος εικονογραφεί δύο κύκλους μυθολογικών θεμάτων: Αμαζονομαχία και μάχη Κενταύρων και Λαπιθών. Όλες οι ανάγλυφες πλάκες της ζωφόρου αφαιρέθηκαν από τον Επικούρειο Απόλλωνα το 1812 και εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο.
Ιδιομορφίες, μορφολογικές ιδιαιτερότητες και ιδιοτυπίες του ναού:
Ισχυρότατον ανάγκη· κρατεί γαρ πάντων. Θαλής ο Μιλήσιος.
Ανάγκα και Θεοί πείθονται. Σιμωνίδης ο Κείος.
Ουδείς ανάγκης μείζον ισχύει νόμος. Μένανδρος.
Ο προσανατολισμός του ναού είναι προς Βορρά, και όχι προς την Ανατολή, όπως συνηθίζεται σχεδόν σ` όλους τους ναούς. Δεν έχει το συνηθισμένο προσανατολισμό Α-Δ, αλλά Β-Ν. Αυτό μπορεί να συνδέεται με θρησκευτικούς λόγους της αρχαίας Αρκαδίας και του λεγόμενου Υπερβόρειου Απόλλωνα. Η προσωπική μου άποψη, που προέκυψε από ακριβείς μετρήσεις και σχεδιάσεις του ανάγλυφου της περιοχής γύρω από τον ναό, για την τοποθέτηση του κτίσματος, έχει να κάνει με πρακτικούς λόγους χωροθέτησης του μνημείου και την ύπαρξη παλιότερων ναών στην ίδια θέση. ( βλ. Θέατρο Θορικού όπου διαπιστώνουμε πόσο εύκολα η ελληνική αρχιτεκτονική μπορούσε να προσαρμοστεί στις ανάγκες, βάζοντας στην άκρη το μνημειώδες στιλ.) Ανάγκᾳ δ᾿ οὐδὲ θεοὶ μάχονται, Σιμωνίδης ο Κείος. Αν το έδαφος δεν άφηνε περιθώρια για άλλη θέση τότε αυτή η μέγιστη πραγματικότητα- ανάγκη θα πείσει και τον ίδιο τον Απόλλωνα που για χάρη του κτίζεται αυτός ο ναός.
– Ο ναός έχει 6 κίονες στις στενές όψεις και 15 στις μακρές ( 6Χ 15), αντί για 13 ( 6Χ13), που επέβαλε η ναοδομία της κλασσικής εποχής. Έτσι, η μορφή του είναι περισσότερο επιμήκης, όπως στους αρχαϊκούς ναούς.
-Πέντε ζεύγη ιωνικών ημικιόνων διατάσσονται εσωτερικά στον ανατολικό και δυτικό τοίχο του σηκού. Πάνω από τα κιονόκρανα αναπτύσσεται ο ιωνικός θριγκός με συνεχή ζωφόρο μήκους 31 μ. με 23 μαρμάρινες πλάκες. Ποιοι έβλεπαν και θαύμαζαν αυτήν την εσωτερική ζωφόρο; Στις 12, από τις 23, πλάκες της ζωφόρου απεικονίζεται η Αμαζονομαχία ενώ στις άλλες 11 η Κενταυρομαχία. Στην ανασκαφή του 1812 οι πλάκες βρέθηκαν καταπλακωμένες στο σηκό από τα υπερκείμενα αρχιτεκτονικά μέλη. Το 1815 μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο, όπου μπορεί να τις θαυμάσει ο κάθε επισκέπτης.
Λίγα χρόνια πριν ο Φειδίας τοποθέτησε τη ζωφόρο στον Παρθενώνα πάνω, γύρω και εξωτερικά του σηκού, τον οποίο περιέτρεχε η ζωφόρος με μήκος 160 μ.
-Στο πίσω μέρος του σηκού, πίσω από το αξονικό στήριγμα με το κορινθιακό κιονόκρανο, στο νότιο άκρο, υπήρχε ένα είδος αδύτου όπου δέσποζε το άγαλμα του θεού Απόλλωνα με ύψος 6.60 μ.
-Ένα άνοιγμα μεγάλων διαστάσεων στον ανατολικό τοίχο του σηκού επέτρεπε την απρόσκοπτη θέαση προς την κορυφή του Λύκαιου όρους, ιερού βουνού για τους Αρκάδες. Το πλάγιο αυτό άνοιγμα, εντελώς πρωτοποριακό και ασυνήθιστο επέτρεπε τον άπλετο φωτισμό του λατρευτικού αγάλματος του Απόλλωνα.
-Μέγας νεωτερισμός σε σχέση με την αντίληψη του εσωτερικού χώρου των ελληνικών ναών είναι ο λαμπρός ανατολικός φωτισμός, μέσω του ανοίγματος, στον σηκό.
-Οι βάσεις των ιωνικών κιόνων και τα κιονόκρανα με τις μοναδικές και ιδιαίτερες γεωμετρικές χαράξεις.
-Το αξονικό κορινθιακό στήριγμα με το εντελώς πρωτότυπο, νέο αρχιτεκτονικό μέλος: Το κορινθιακό κιονόκρανο που εφαρμόζεται εδώ για πρώτη φορά και εισάγει τόσο πρώιμα τον κορινθιακό ρυθμό στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική. Ο νέος ρυθμός, ο κορινθιακός, εμφανίζεται κυρίως τον 4ο αι όπου θα διαδοθεί, θα αξιοποιηθεί καλλιτεχνικά και θα αποκτήσει την πλήρη του ανάπτυξη. Δυστυχώς το πρώιμο κορινθιακό κιονόκρανο του Επικουρείου Απόλλωνα δεν σώθηκε και μας είναι γνωστό από τα σκίτσα του Γερμανού αρχιτέκτονα και αρχαιολόγου Haller von Hallerstein, 1774- 1817. Τα σχέδια αυτά έγιναν το 1811, τη χρονιά που χάθηκε το συγκεκριμένο υπερπολύτιμο αρχιτεκτονικό μέλος. Θραύσματά του βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
-Οι αναλογίες της κατόψεως εσωτερικά και εξωτερικά του ναού.
-Σε αντίθεση με τον γενικό κανόνα της εφαρμογής καμπυλοτήτων στο στυλοβάτη, εδώ δεν υπάρχουν.
-Πάλι σε αντίθεση με τον γενικό κανόνα της εφαρμογής κλίσεων στους κίονες εδώ δεν υπάρχουν.
-Η εφαρμογή ρομβοειδών φατνωμάτων είναι σπουδαία τεχνική λύση αλλά και νεωτερισμός. Αποδεικνύεται έτσι η εφαρμογή μιας σοβαρής αρχιτεκτονικής σύνθεσης, η ύπαρξη υψηλού καλλιτεχνικού και τεχνικού προσωπικού και η παρουσία ενός καινοτόμου, τολμηρού, έμπειρου αρχιτέκτονα.
-Ο ναός είναι το πρώτο κτίσμα, και το μόνο μέχρι σήμερα, που έχει χρησιμοποιήσει και τους τρεις ρυθμούς: Δωρικό, ιωνικό, κορινθιακό της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής.
– Τα προβλήματα για την ανεπαρκή θεμελίωση και τη στέγαση του σηκού δεν έχουν λυθεί.
– Για την κατασκευή του έχει χρησιμοποιηθεί ανοιχτόχρωμος γκρίζος τοπικός ασβεστόλιθος, ενώ ορισμένα μέρη της οροφής, τα κιονόκρανα του σηκού, ο γλυπτός διάκοσμος, φατνώματα, κεράμωση… είναι από μάρμαρο Δολιανών.
– Ο ναός είναι δωρικού ρυθμού, περίπτερος, δίστυλος εν παραστάσιν, με πρόναο, σηκό, άδυτο και οπισθόδομο.
-Στο ναό εργάστηκα από το 1976 μέχρι τις αρχές του 1978 ως μέλος της Ομάδας Εργασίας με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα- αρχαιολόγο Αργύρη Πετρονώτη. Υπήρχε και η Επιτροπή Συντήρησης και Αποκατάστασης του ναού, από το 1975, με πρόεδρο τον Γενικό Επιθεωρητή Αρχαιοτήτων και Διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών Νίκο Γιαλούρη, τον αρχιτέκτονα- αρχαιολόγο- αναστηλωτή Γιάννη Τραυλό, τον καθηγητή Αρχιτεκτονικής Ε.Μ.Π. και αναστηλωτή Χαράλαμπο Μπούρα κ.α. Το 1978 μετατέθηκα στην Ακρόπολη της Αθήνας, για την αποτύπωση και μελέτη του αρχαίου θεάτρου του Διονύσου ως συνεργάτης του αρχιτέκτονα- αναστηλωτή Wolfgang Wurster ( 1937- 2003). Στην Ακρόπολη παρέμεινα 34 χρόνια, μέχρι το 2012.
– Το ναό περιέτρεχε εξωτερικά δωρική ζωφόρος με μετόπες και τρίγλυφα. Οι μετόπες δεν είχαν ανάγλυφα ενώ ανάγλυφη διακόσμηση είχαν μόνο οι εσωτερικές μετόπες των στενών πλευρών. Οι έξι μετόπες του πρόναου απεικόνιζαν την επιστροφή του Απόλλωνα στον Όλυμπο από τις Υπερβόρειες χώρες ( ίσως γι` αυτό ο προσανατολισμός του ναού είναι προς Βορρά), του δε οπισθόδομου την αρπαγή των κορών του βασιλιά της Μεσσηνίας Λεύκιππου, από τους Διόσκουρους.
– Ο γλύπτης της ζωφόρου, υποστηρίζουν κάποιοι μελετητές, ότι ήταν ο Παιώνιος, γνωστός από την περίφημη Νίκη ( Νίκη του Παιωνίου) που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας.
– Το 1987 ο ναός στεγάστηκε ώστε να προστατευθεί κυρίως από τις θραύσεις που προκαλεί στο ευαίσθητο στρωσιγενές πέτρωμα ο παγετός και η καταστροφική διαστολή. Το στέγαστρο θα απομακρυνθεί μετά την ολοκλήρωση των αναστηλωτικών επεμβάσεων και εργασιών συντήρησης.
-To μνημείο αυτό, είναι το δεύτερο καλύτερα σωζόμενο της κλασικής αρχαιότητας, μετά το ναό του Ηφαίστου και της Αθηνάς ( το λεγόμενο Θησείον).
-Η περιοχή του ναού ήταν η πρώτη ελληνική τοποθεσία που εγγράφηκε στον κατάλογο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς το1986.
Τι γράφει για τον Επικούρειο Απόλλωνα ο Νίκος Καζαντζάκης ( 1883- 1957), στο τελευταίο βιβλίο του « Αναφορά στον Γκρέκο» σ. 196-198. κεφ. ΙΖ, εκδ. Ελένη Καζαντζάκη, 6η έκδοση, Αθήνα.
Ύστερα από λίγες μέρες χάρηκα ένα άλλο τοπίο: Περνάς ένα ξεροπόταμο ισκιωμένο με πλατάνια, λουλουδισμένο με λυγαριές (1), ανεβαίνεις ένα αυστηρό βουνό, μοσκομυρισμένο με θρούμπα και θυμάρι (2), χωρίς χωριό, χωρίς ανθρώπους, χωρίς κατσίκες και πρόβατα, έρημο (3). Και ξάφνου σ` ένα απογύρισμα του βουνού, υψώνεται αναπάντεχα μπροστά σου ο ξακουστός ναός του Απόλλωνα στις Βάσες (4), στην καρδιά της Πελοπόννησος. Ευτύς ως τον αντικρίσεις, καμωμένος όπως είναι με τις ίδιες γκρίζες πέτρες του βουνού, νιώθεις τη βαθιάν ανταπόκριση του τοπίου και του ναού( 5). Σαν ένα κομμάτι του βουνού, πέτρα από την πέτρα του, φαντάζει ο ναός, αξεχώριστα σφηνωμένος ανάμεσα στους βράχους, βράχος κι αυτός, μα βράχος που πέρασε από πάνω του το πνέμα. Έτσι πελεκημένες και τοποθετημένες οι κολόνες τούτες του ναού εκφράζουν την ουσία όλης ετούτης της βουνίσιας αυστηρότητας κι ερημίας. Θαρρείς πως είναι η κεφαλή του τοπίου, η ιερή γυροτραφισμένη περιοχή, όπου μέσα προφυλαγμένος αγρυπνάει ο νους του. ( 6).
Κι εδώ η αρχαία τέχνη, συνεχίζοντας κι εκφράζοντας τέλεια το τοπίο, δε σε ξαφνιάζει. Πιτήδεια, ήρεμα, από μονοπάτι ανθρώπινο, σε ανεβάζει, χωρίς να λαχανιάσεις στην κορυφή. Σα να λαχτάριζε από αιώνες μέσα στους σκοτεινούς όγκους του αλάκερο το βουνό να εκφραστεί, και μόλις απόχτησε το ναό τούτον του Απόλλωνα, αλάφρωσε. Αλάφρωσε, θέλω να πω πήρε νόημα, και χάρηκε.
Το καταλάβαινα κάθε μέρα και καλύτερα περπατώντας στην ελληνική γης, ο ελληνικός πολιτισμός δεν ήταν ένας μετέωρος, υπερφυσικός ανθός, ήταν ένα δέντρο που είχε ριζώσει βαθιά στη γης κι έτρωγε λάσπη και την έκανε ανθούς. Κι όσο πιο πολλές λάσπες έτρωγε τόσο κατεργάζουνταν και πιο πλούσια την άνθιση του. Η περίφημη αρχαία απλότητα, η ισορρόπηση κι η γαλήνη δεν ήταν οι φυσικές ακοπίαστες αρετές μιας απλής ισορροπημένης ράτσας. Ήταν δύσκολοι άθλοι, λάφυρα από οδυνηρούς επικίντυνους αγώνες. Πολύπλοκη και τραγική είναι η ελληνική γαλήνη, ισορρόπηση από άγριες αντιμαχόμενες δυνάμες που κατόρθωσαν, ύστερα από πολύμοχτη, πολύχρονη πάλη, να φιλιώσουν. Να φτάσουν εκεί που λέει ένας Βυζαντινός μυστικός, στην απροσπάθεια, δηλαδή στην κορφή της προσπάθειας.
Ότι αλαφρώνει κι εξαϋλώνει τα βουνά, τα χωριά, τα χώματα της Ελλάδας είναι το φως. Το φως στην Ιταλία είναι μαλακό, γυναικίσιο, το φως της Ιωνίας γλυκό πολύ, γεμάτο ανατολίτικες λαχτάρες, στην Αίγυπτο πηχτό και φιλήδονο. Το φως στην Ελλάδα είναι όλο πνέμα. Μέσα στο φως αυτό κατόρθωσε ο άνθρωπος να δει καθαρά, να βάλει τάξη στο χάος και να το κάμει κόσμο. Και κόσμος θα πει αρμονία.
Μια γριούλα πρόβαλε από το διπλανό καλυβάκι του φύλακα. Κρατούσε στη φούχτα της δυο σύκα κι ένα τσαμπί σταφύλι. Ήταν τα πρώτα που ωρίμασαν στο υψηλό τούτο οροπέδιο κι ήθελε να μου τα κάμει δώρο. Γλυκιά, αδύνατη, γελαστή γριούλα που σίγουρα θα γυάλιζε στα νιάτα της.
-Πως σε λένε, κυρά μου, τη ρωτώ.
-Μαρία.
Μα ως είδε να πιάνω το μολύβι να σημειώνω τ` όνομα της, άπλωσε το σταφιδιασμένο χέρι να με σταματήσει.
-Μαριγίτσα… ξανάπε, σα να φοβόταν μήπως δεν άκουσα.
Χάρηκα να δω να ριζώνει και στο πιο σαράβαλο κορμί η γυναίκεια θηλύτητα.
-Και τι `ναι εδώ, τη ρωτώ.
-Έ, δε βλέπεις, πέτρες.
– Και γιατί έρχουνται από την άκρα του κόσμου και τις βλέπουν;
-Είσαι ξένος, με ρωτάει.
-Όχι, Έλληνας.
Πήρε θάρρος η γριούλα, σήκωσε τους ώμους:
-Κουτόφραγκοι! Έκαμε κι έσκασε στα γέλια.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα τις γριές που φυλάγουν αρχαίους ναούς ή ξακουστές εκκλησίες με θαματουργά κονίσματα να γελούν άπιστες με τους αγίους ή με τους αρχαίους μαρμαρένιους δαιμόνους που φύλαγαν. Τους συναναστρέφουνταν μαθές κάθε μέρα και τους είχαν πάρει τον αέρα.
Η γριά Μαριγίτσα με κοίταζε ευχαριστημένη να τσιμπολογώ το ξινούτσικο σταφύλι που με φίλεψε.
-Και τι ιδέαν έχεις, τη ρωτώ για να την πειράξω, για τα πολιτικά;
-Έ, παιδί μου, μου αποκρίθηκε με απροσδόκητη περφάνια, έ παιδί μου, εμείς εδώ είμαστε πολύ αψηλά, αλάργα από τον κόσμο, και δεν ακούμε τη βουή του.
«Εμείς», δηλαδή «ο ναός κι εγώ». Έλεγε «αλάργα» με τον περήφανο τόνο που θα `λεγε «πιο απάνω». Χάρηκα. Περισσότερο κι από το ναό, τούτη η φράση της γριάς χόρτασε την καρδιά μου.
Γύριζα κάτω από τις κολόνες, είχε βρέξει προχτές και το νερό ακινητούσε ακόμα κατακάθαρο μέσα στις γούβες στα σπασμένα μάρμαρα. Έσκυβα κι έβλεπα απάνω στο νερό να περνούν σα φαντάσματα άσπρα φουφουδωτά σύννεφα. Είχα διαβάσει πως κάποτε, στη Μακρινήν Ανατολή, όμοια, σε μια γούβα νερό, που από πάνω της περνούν τα σύννεφα, προσκυνούν τη θεότητα.
Φράσεις του Νίκου Καζαντζάκη για το Ναό του Απόλλωνα και την περιοχή του, ψηλά στα Αρκαδικά βουνά:
-Βράχος που πέρασε από πάνω του το πνεύμα.
-Ότι αλαφρώνει κι εξαϋλώνει τα βουνά, τα χωριά, τα χώματα της Ελλάδας είναι το φως.
-Ο ελληνικός πολιτισμός δεν ήταν ένας μετέωρος, υπερφυσικός ανθός, ήταν ένα δέντρο που είχε ριζώσει βαθιά στη γης.
-Η αρχαία τέχνη, συνεχίζοντας κι εκφράζοντας τέλεια το τοπίο, δε σε ξαφνιάζει.
-Το φως στην Ελλάδα είναι όλο πνεύμα. Μέσα στο φως αυτό κατόρθωσε ο άνθρωπος να δει καθαρά, να βάλει τάξη στο χάος και να το κάμει κόσμο. Και κόσμος θα πει αρμονία.
(1). Καλοκαιρινή επίσκεψη του Νίκου Καζαντζάκη στον Επικούρειο Απόλλωνα Βασσών την πρώτη δεκαετία του 20ου αι. Η εποχή συνάγεται από την περιγραφή του συγγραφέα που μας μιλά για σύκα και σταφύλια, που του προσφέρει η ηλικιωμένη φύλακας του ναού, οι ανθισμένες λυγαριές, ένας ξεροπόταμος. Όσο για την πρώτη δεκαετία του 20ου αι μας βοηθά ο συγγραφέας που αναφέρει ότι έκανε αυτήν την εκδρομή αμέσως μόλις πήρε το πτυχίο της Νομικής.
(2). Το κατακαλόκαιρο τα μυρωδικά αυτά φυτά κάτω από τον καυτό ήλιο αφήνουν λίγο από το άρωμα τους για να μην τα κάψει ο ήλιος. Του προσφέρουν ότι πολυτιμότερο έχουν. Τυχερός ο πεζολάτης που «κολυμπά» μέσα στη θάλασσα αυτήν των αρωμάτων της θρούμπας, του θυμαριού και της ρίγανης.
(3) Πράγματι η περιοχή είναι καλά προφυλαγμένη από τις δόλιες ανθρώπινες παρεμβάσεις.
(4). Ο ναός των Βασσών ή της Φιγαλείας είναι εντυπωσιακός. Οι επισκέπτες κατακλύζονται από μοναδικά συναισθήματα καθώς ο ναός «βασιλεύει» στα αρκαδικά βουνά, μόνος και κυρίαρχος σ` ένα ορεινό, μοναχικό τοπίο ρίγανης, θυμαριού και θρούμπας. Χωριά, ούτε καν στάνες, δεν έχει κοντά του. Η κωμόπολη Ανδρίτσαινα βρίσκεται περίπου 14 χιλιόμετρα μακριά του. Μακριά είναι και τα χωριά Δραγώι, Σκληρού και Αμπελιώνα. Τα τρία αυτά χωριά και η Ανδρίτσαινα κάλυπταν ανέκαθεν τις ανάγκες για εργατικό και φυλακτικό προσωπικό του ναού.
(5). Αυτή η ανταπόκριση είναι από τα μεγάλα χαρίσματα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Αποκορύφωμα τα αρχαία ελληνικά θέατρα.
(6). Καζαντζακική, ποιητική, φιλοσοφική περιγραφή του ναού και της περιοχής του.
-Ίσως το φως νάναι μια νέα τυραννία. Ποιος ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει. Κ.Καβάφης.
Σε ηλικία 82 ετών, απεβίωσε ο Νίκος Στρατογιαννάκης λόγω νοσοκομειακής λοίμωξης, μετά από νοσηλεία στο 251 Γ.Ν.Α. για ζητήματα υγείας που τον ταλαιπωρούσαν εσχάτως.
Γέννημα – θρέμμα του Αμιρά Βιάννου ανήκει στη γενιά του πολέμου και του Ολοκαυτώματος. Έζησε, μαζί με τον αδελφό του Μανώλη, δύσκολα παιδικά χρόνια με ανείπωτες στερήσεις, αλλά με αξιοπρέπεια και αγωνιστικότητα, αντλημένη από τους φτωχούς αγρότες γονείς του, κατόρθωσε να αποφοιτήσει από το Γυμνάσιο Βιάννου. Ακολούθησε η θητεία στην πατρίδα, η σκληρή βιοπάλη στην Αθήνα, με μόνα στηρίγματα την εργατικότητα, την υπομονή και την ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος.
Σταδιοδρόμησε ως τεχνικός της πολιτικής Αεροπορίας και καταξιώθηκε ως ένας ακόμη Βιαννίτης που μετέβαλε τις δυσκολίες της ζωής και του τόπου του σε περηφάνεια και προκοπή.
Δημιούργησε μαζί με τη σύζυγό του Ξένη επί 55 χρόνια μια εξαίσια οικογένεια, με τους δυο γιούς του, τον Γιώργο και τον Γιάννη, να έχουν δεχθεί τα νάματα των αξιών του πατέρα τους και την αμέριστη αγάπη του για τον γενέθλιο τόπο του. Απέκτησε τρία εγγόνια, τον Νίκο, την Ξένια και τον Ντίνο.
Μεγάλη του αγάπη οι μαντινάδες, που με την πληθωρική προσωπικότητά του απήγγελνε αδιάκοπα, όπου βρισκόταν, με φίλους και συγγενείς που τον αγάπησαν και ταύτισαν τον Νίκο με την καλοσύνη και την Κρήτη.
Η κηδεία του θα τελεστεί τη Δευτέρα 11/04/2022 στις 16:30 στον Ιερό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Ελληνικό (Σούρμενα)
Παρασκευή 1.4.22 Ο Θάνατος του Δαβάκη (από Ν.Γ.)
Ο χαμός των ηρώων
Στα τέλη του 1942 οι Ιταλοί για να κάμψουν την αντίσταση των Ελλήνων, συνελάμβαναν σε διάφορα μέρη της Ελλάδος αξιωματικούς, τους οποίους συγκέντρωσαν στην Πάτρα το Γενάρη του 1943. Ανάμεσα στους 152 Έλληνες αξιωματικούς, ήταν και έφεδροι διαφόρων επαγγελμάτων, όπως γιατρών, δικηγόρων, φαρμακοποιών, μηχανικών, εμπόρων, αγρονόμων, βιομηχάνων, γεωπόνων, τελωνιακών και δασκάλων.
Ο αξιωματικός του Ιππικού, Ηρακλής Γκερλιώτης, όμηρος στην τραγική αυτή αποστολή, άφησε πριν φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο, γραπτή την προσωπική του μαρτυρία για το ναυάγιο.
Το απόγευμα της 20-1-1943 μας μετέφεραν επι του Ιταλικού ατμοπλοίου “Citta Di Genova”, όπερ ανεχώρησε τας νυκτερινάς ώρας και την πρωίαν της επομένης έστρεψε απο το ύψος της Κερκύρας προς Ιταλίαν. Την 14ην ώραν ευρισκόμενοι εις το ύψος της νήσου Σάσωνος της Αλβανίας, εδέχθημεν την πρώτην τορπίλην απο Αγγλικόν υποβρύχιον και ακινητοποίησε το πλοίον, επί του οποίου εκτός των Ελλήνων ευρίσκοντο άνω των 800 Ιταλών στρατιωτών, τυγχάνοντες αδειούχοι. Εξεδηλώθη πανικός, ο οποίος εμεγάλωσε διότι οι Ιταλοί ναύτες κατέλαβαν τις βάρκες και απομακρύνθηκαν του πλοίου. Οι ελάχιστοι εναπομείναντες έρριπταν εις την θάλασσαν τας σωσιβίους λέμβους. Οι πρώτοι που ερρίφθησαν εις την θάλασσαν εφοδιασμένοι με ατομικά σωσίβια και ανερριχήθησαν εις τας ελαστικάς λέμβους ήρχισαν να απομακρύνονται του πλοίου. Ερρίφθη κατόπιν και η δευτέρα τορπίλη, η οποία εβύθισε αμέσως το πλοίον, όπου ευρίσκοντο οι περισσότεροι των επιβατών Ελλήνων και Ιταλών, οίτινες επνίγησαν παρασυρθέντες απο την δύνην του βυθισθέντος πλοίου.
Μεταξύ αυτών δυστυχώς και ο ηρωικός συνταγματάρχης της Πίνδου, Κων. Δαβάκη, εις τον οποίον ο πλοίαρχος Βιβάλντι Πάλμα που πνίγηκε κι αυτός, προσέφερε ιδιαιτέρως των λοιπών αξιωματικών το μεσημβρινόν γεύμα. Λόγω του καλού καιρού κατά την ημέραν εκείνην και την έγκαιρον αποστολήν μικρών πλοιαρίων από τη νήσο Σάσωνα υπο των Ιταλών συνελέγησαν οι ναυαγοί Έλληνες και Ιταλοί. Εκ του ελέγχου μεταξύ των Ελλήνων αξιωματικών, εξακριβώθηκαν 71 πνιγέντες και 81 διασωθέντες… Η οδύσσεια των διασωθέντων εξακολουθεί δια της μεταφοράς των εις διάφορα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, επί 3 και ½ έτη. Εις την Ιταλίαν, η συμπεριφορά των αρχών ήταν πολύ καλή
Η επαναλειτουργία του Συλλόγου Βιαννιτών Αττικής “Ο Διαβάτης” συντελέστηκε παρά τις δυσκολίες!
Το κλίμα που επικράτησε κατά τη χθεσινή συνεστίαση του Συλλόγου “Ο Διαβάτης”, σε γνωστό κέντρο της Αθήνας, όπου βρέθηκαν και πάλι από κοντά μετά από περίπου δύο χρόνια λόγω της πανδημίας, ήταν σύμφωνα με τους διοργανωτές… απίθανο, το κέφι έντονο ενώ η ανάγκη του κόσμου να προχωρήσει τη ζωή του… έφερε μια αξιόλογη συμμετοχή περίπου 160 ατόμων!
Την εκδήλωση συνόδευσε με το πρόγραμμα του το συγκρότημα του Μανώλη Πετράκη προτρέποντας τους πάντες να χορέψουν!
Στα αξιοσημείωτα το χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου με δασκάλους και πρωτοχορευτές τη Μαρία και τον Μάνο Πανακάκη.
Ένα γνήσιο Βιαννίτικο γλέντι για όσους αψήφισαν το πολικό ψύχος και την πρωινή χιονόπτωση σητν πρωτεύουσα!
Την εκδήλωση τίμησαν προσωπικότητες απ’όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής των Κρητών της Αθήνας.
Giorgos Diakakis
Ακολούθως το μόνο που χρειαζόταν ήταν η απόσταση της Συήνης από την Αλεξάνδρεια. Ο Ερατοσθένης μέτρησε αυτήν την απόσταση, χρησιμοποιώντας ένα είδος οδομέτρου με γρανάζια και την βρήκε ίση με 5040 στάδια. Επομένως η περιφέρεια της Γης είναι 5040.50 = 252.000 στάδια. Αυτή είναι η μεσημβρινή περιφέρεια, αλλά δεχόμενοι τη Γη σαν μια σφαίρα, θα ισούται και με την Ισημερινή περιφέρεια. Πόσο όμως είναι το ένα στάδιο; Το στάδιο ήταν ίσο με 159 μέτρα (άλλοι λένε 157 μέτρα), κατά την Ελληνιστική εποχή στην Αίγυπτο (το στάδιο διέφερε από περιοχή σε περιοχή, αλλά και από εποχή σε εποχή). Άρα η περιφέρεια της Γης σε μέτρα είναι 40.068.000 μέτρα. Η πραγματική Ισημερινή ακτίνα της Γης είναι 12.756 Κm, με αποτέλεσμα η περιφέρεια να ισούται περίπου με 40.074.156 μέτρα. Το σφάλμα που έκανε ο Ερατοσθένης είναι απειροελάχιστο (φτάνει το 0,02 %). Βέβαια στην πραγματικότητα ο Ερατοσθένης υπολόγισε την μεσημβρινή περιφέρεια, η οποία σήμερα υπολογίζεται σε 39.942.209 μέτρα. Έτσι το σφάλμα ανέρχεται περίπου στο 0,3 %. Εκπληκτικά μικρό για εκείνη την εποχή, όπου δεν υπήρχαν οι υπολογιστές και τα Laser.
Η επιστήμη στην Αρχαία Ελλάδα
